Năng lượng Mới số 405
PV: Xin ông cho biết, dù vẫn giữ tôn chỉ “Lan tỏa tri thức. Nuôi dưỡng tâm hồn” nhưng trong bối cảnh thị trường sách cạnh tranh khốc liệt như hiện nay, Nxb Trẻ thấy có quá áp lực, khó khăn?
Ông Nguyễn Minh Nhựt: Trong thị trường sách cạnh tranh như hiện nay thì việc lựa chọn những tác phẩm đáng để đọc, đáng để phục vụ độc giả là cả một quá trình rất kiên trì, rất tâm huyết của anh em ở Nxb Trẻ từ khi thành lập đến giờ, trên tôn chỉ “Nuôi dưỡng tâm hồn. Khơi nguồn tri thức” vẫn được Nxb Trẻ giữ vững. Hình ảnh hơn 1.000 bạn trẻ xếp hàng trong không gian mưa phùn ở Hà Nội để chờ xin chữ ký của nhà văn Nguyễn Nhật Ánh trong ngày đầu tiên ra mắt tác phẩm “Bảy bước tới mùa hè” cho thấy sức hút của tác giả, tác phẩm lớn đến đâu rồi. Hay hình ảnh rất đông bạn trẻ và cả người lớn tuổi chịu đựng sức nóng trong khán phòng khá chật để nghe chị Tôn Nữ Thị Ninh nói về cuốn sách “Tư duy & chia sẻ”. Khi người đọc tìm đến những giá trị thực thì Nxb Trẻ đều có phân khúc bạn đọc của mình. Nên chúng tôi lại thấy rất thoải mái, dù rằng có nhiều nhà sách xoay trở những dòng sách thời thượng, ngôn tình nhưng sẽ không lâu bền. Nxb Trẻ sống, tồn tại và phát triển được đến hôm nay là chính nhờ vào sự bất biến của tôn chỉ, mục đích của mình. Bởi vì cách tiếp cận chúng tôi, khi con người còn hướng thượng, còn muốn hoàn thiện chính bản thân mình thì còn tìm đến sách.
Giám đốc Nxb Trẻ Nguyễn Minh Nhựt giới thiệu dòng sách giá rẻ, in khổ nhỏ
Bây giờ bạn đọc có thể không cần mua tin tức vì đa số các loại tin tức miễn phí nhưng họ vẫn tìm đến sách. Vì sách chính là người bạn và là tài sản vô giá của mỗi người. Trong mỗi căn nhà, tủ sách vẫn ở vị trí trang trọng nhất. Mỗi người có cách để tìm sách, đọc sách và tích lũy sách cho riêng mình. Nói như GS Ngô Bảo Châu: “Sách chính là bạn của mỗi người”. Khi kiên định con đường đã chọn như vậy thì Nxb Trẻ thấy rất thoải mái, không áp lực.
PV: Tại sao Nxb Trẻ không làm tiểu thuyết ngôn tình, vì có thể dòng sách này sẽ là nguồn doanh thu tốt để hỗ trợ các đầu sách khó bán khác?
Ông Nguyễn Minh Nhựt: Dù rằng, hiện nay có nhiều người làm sách ngôn tình và tiểu thuyết kiếm hiệp có doanh thu rất tốt. Chúng tôi cũng rất thích truyện kiếm hiệp nhưng làm là phải có tác quyền và chỉn chu. Với độc giả, tiểu thuyết kiếm hiệp có nhu cầu thực sự, vấn đề mình phải chọn bộ tiểu thuyết nào giúp cho người đọc nâng tâm hồn và tri thức chứ không chỉ có giải trí đơn thuần. Kiếm hiệp giả hiệu mà ngày xưa rất nhiều người làm thì các anh chị ở Nxb thế hệ tiền bối cũng không làm. Đó cũng là điều để bạn đọc có niềm tin với Nxb Trẻ. Qua thực tế chứng minh khi mình làm sách đàng hoàng thì rất được bạn đọc ủng hộ và như thế chúng tôi vẫn có lượng độc giả đông đảo của mình.
PV: Nxb Trẻ cũng là nơi phát hiện và nuôi dưỡng nhiều tài năng văn học Việt Nam đương đại, như nhà văn Nguyễn Ngọc Tư chẳng hạn. Ông có thể nói về niềm tự hào này?
Ông Nguyễn Minh Nhựt: Đúng là cuộc thi “Văn học tuổi 20” do Nxb khởi xướng góp phần phát hiện nhiều tài năng văn học đang ẩn trong nhiều người viết hiện nay. Trong bao năm qua, cuộc thi góp phần phát hiện nhiều cây bút mới và đặc sắc. Trên thực tế có rất nhiều người tham gia “Văn học tuổi 20” nhưng chỉ có một số nhà văn tiếp tục con đường đó, tiếp tục sự nghiệp văn chương. Đó là do các anh chị đó có tài năng thực sự chứ Nxb Trẻ chỉ góp phần động viên, khuyến khích họ nên dấn thân vào nghề và như chất xúc tác để các nhà văn trẻ sống với con chữ, sống với cảm xúc của mình. Vì thực sự có nhiều nhà văn phân vân, do dự có nên đi theo nghiệp văn chương hay không. Còn việc thực sự trưởng thành và phát triển là ở nội lực bản thân của các anh chị đó, chúng tôi không có vai trò nhiều lắm đâu.
Ngoài cuộc thi “Văn học tuổi 20” thì Nxb Trẻ chấp nhận chịu lỗ và kiên trì hằng tháng đều ra tuyển tập “Áo trắng”. Đó là tập san văn chương thuần túy, sân chơi, nơi ươm mầm thật sự cho những người muốn viết. Qua 5 kỳ “Văn học tuổi 20”, những người đoạt giải đều xuất phát từ sân chơi tuyển tập “Áo trắng”. Trở lại văn đàn, cho thấy rằng những người thử nghiệm ở “Áo trắng” là bắt đầu tập tễnh với việc viết lách. Sau này, có anh chị đi làm báo hoặc làm những ngành nghề khác nhưng những bài thơ, bài văn ban đầu đăng trên “Áo trắng” là nguồn động viên tinh thần không nhỏ, góp phần nuôi dưỡng tâm hồn một đội ngũ nhà văn. Đáng lẽ việc này thuộc về các tổ chức, hội ngành nghề chăm sóc cho đầu vào nhưng không ai làm thì các anh chị đi trước của Nxb Trẻ đã làm thì đến nay chúng tôi vẫn tiếp tục kiên trì xuất bản tuyển tập “Áo trắng”.
PV: Nỗi niềm của ông đối với sách giả và việc in lậu sách của Nxb Trẻ trong thời gian qua?
Ông Nguyễn Minh Nhựt: Sách cũng là hàng hóa nhưng là hàng hóa đặc biệt. Và đã là hàng hóa thì khó tránh khỏi hàng giả, hàng nhái, không chỉ ở Việt Nam mà khắp nơi trên thế giới cũng thế. Tiếp cận dưới góc độ đó thì chúng ta không quá băn khoăn về việc sách giả, sách nhái xuất hiện trên thị trường. Sách giả, sách lậu đều có ở các thị trường khác nhưng dĩ nhiên họ có chế tài pháp luật khác nhau. Ở nước ngoài ít có chuyện sách lậu vì nhà nước quản lí theo chính sách giá tối thiểu. Ví dụ như Nxb Trẻ có email đăng ký giá thành này bao nhiêu thì các nơi khác chỉ được bán với giá đó hoặc cao hơn, không được bán thấp hơn. Nếu bán thấp hơn thì Nxb Trẻ sẽ kiện bán phá giá, Nxb nào in lậu sẽ bị sạt nghiệp. Nhà nước xử lý thông qua tòa án. In sách lậu lợi nhuận không nhiều mà khi bị phát hiện thì bị phạt rất nặng nên sách giả rất ít ở các nơi khác trên thế giới. Nhưng những mặt hàng giả khác thì các nước cũng không hề ít.
Nxb Trẻ có dấu hiệu nhận biết để bạn đọc biết được đâu là sách thật, đâu là sách giả. Quyền quyết định lựa chọn thuộc về độc giả, trong hoàn cảnh nhất định thì độc giả có sự lựa chọn nhất định. Nxb Trẻ in bằng giấy ngà, mã lọc hai chiều, có DVD, sắp tới Nxb làm tem thông minh là những giá trị khác để phân biệt sách thật sách giả. Chính độc giả là mục tiêu và là động lực để chúng tôi phấn đấu. Nxb Trẻ lấy độc giả làm trung tâm để suy nghĩ và sáng tạo, có thêm dòng sách giá rẻ, theo nguyên lý giá không quá 50% giá sách bình thường. Như vậy, bạn đọc có quyền lựa chọn giữa sách giá cao và sách giá rẻ như sinh viên, học sinh thì đa số có thể chọn sách giá rẻ để phù hợp với túi tiền của các bạn. Ở đây chúng ta không đổ lỗi hết cho xã hội, trong cơ chế như vậy thì mình phải sáng tạo, vận động để có thể sống được. Như vậy, cùng một cuốn sách, cùng một giá nhưng sách giá rẻ do Nxb có uy tín xuất bản chắc chắn chất lượng tốt hơn nhiều lần so với sách giả in chất lượng không đảm bảo thì có lẽ độc giả sẽ chọn lựa sách giá rẻ.
PV: Thế câu chuyện sách giá rẻ của Nxb Trẻ đã có mặt trên thị trường chưa, thưa ông?
Ông Nguyễn Minh Nhựt: Chúng tôi đã làm trên quy mô thí nghiệm, nhưng phát hành là cả một vấn đề, vì sẽ có hai hệ thống phát hành nếu phát hành không khéo thì hệ thống này sẽ giết chết hệ thống kia. Còn về mặt ý thức và công cụ thì chúng tôi đã ý thức làm theo hướng đó. Ngoài ra, bên cạnh sách in truyền thống là sách điện tử, sách giá rẻ và nhiều loại hình in ấn khác để phục vụ đa dạng nhu cầu của độc giả... Vì vậy, nếu lấy độc giả làm trung tâm thì sẽ có rất nhiều sáng tạo trong việc phục vụ độc giả xung quanh câu chuyện văn hóa đọc. Trên con đường đó thì mình không phải băn khoăn có làm sách ngôn tình, sách kiếm hiệp giả hiệu hay không? Định vị như vậy thì đề tài và cách làm rất đa dạng và phong phú.
PV: Xin cảm ơn ông!
Thiên Thanh (thực hiện)
