Năm 13 tuổi, sau khi bị ngã xe đạp và không thể tự đứng lên được, Nguyễn Bích Lan được bác sĩ chẩn đoán mắc bệnh loạn dưỡng cơ (căn bệnh liên quan đến rối loạn đa hệ thống trong cơ thể như hệ tim mạch, hệ tiêu hóa, hệ thần kinh, các tuyến nội tiết, da, mắt và thậm chí ở não. Bệnh này cũng có thể dẫn đến các thay đổi về tâm trạng và khó khăn trong việc học). Từ chỗ có thể tự đi xe đạp đến trường, Nguyễn Bích Lan phải đi bộ. Thế rồi cả việc đi bộ cũng quá khó khăn bởi chị luôn phải đối mặt với những cú ngã và rồi phải nghỉ học.
“Đối với tôi, thời điểm đó chính là đêm tối của số phận. 13 tuổi, từ một cô bé học sinh chuyên văn, đang có nhiều ước mơ, hoài bão, thích được chạy nhảy như nhiều bạn khác, tự nhiên tôi bị căn bệnh mà bác sĩ nói đến nay không chữa được, cắt đứt con đường đến trường. Tuổi 13, tôi có nhiều khát khao nhưng ý chí thì hoàn toàn chưa có. Khi gặp phải biến cố như vậy, tôi chỉ thấy mình đã rơi vào đêm tối nhất của số phận con người và tôi đã phải cố gắng rất nhiều”- Nguyễn Bích Lan tâm sự.
Từ khi buộc phải nghỉ học, thời gian trôi đi như vô nghĩa nhưng cũng trong thời điểm khó khăn ấy, Nguyễn Bích Lan đã tìm được một lối đi, một hy vọng mới của cuộc đời. Bích Lan kể: “Một hôm tôi nghe thấy em trai tôi phát âm tiếng Anh rất to. Tôi thấy vui tai và thật sự tò mò, liền lẩm nhẩm đọc theo. Những hôm em tôi không mang sách tiếng Anh đến trường, tôi lén lấy sách ra xem. Dần dần mọi người biết tôi quan tâm đến tiếng Anh liền gửi những cuốn sách học tiếng Anh cho tôi. Từ những cuốn sách cũ đó cùng với chiếc radio, tôi bắt đầu học miệt mài. Tôi học đã gần 20 năm và tôi vẫn đang học tiếp. Tôi chưa từng có một thầy dạy tiếng Anh nào, những cuốn sách, chiếc radio là những người thầy của tôi”.
 |
Sau 6 năm tự học Tiếng Anh, vượt qua khó khăn về thể xác và tinh thần, Bích Lan mở lớp dạy học Tiếng Anh với hy vọng tìm thấy một tương lai rộng mở hơn. Tuy nhiên, chị lại một lần nữa bị căn bệnh quái ác đánh gục, sức khỏe bị suy yếu không còn có thể đứng lớp nên đành bỏ dở việc dạy học. “Lúc đó, tôi tìm được con đường mới cho mình, đó là dịch sách”- Bích Lan chia sẻ.
Bích Lan đến với công việc dịch thuật cũng tình cờ từ sự gợi ý của người thân. Chị gửi bản dịch cuốn “Đừng nghi ngờ tình yêu của anh” đến Nhà Xuất bản Phụ Nữ và cuốn sách đã đến tay độc giả ngay trong năm 2002. Thành công ngay từ bản dịch đầu tiên nên dịch sách đã trở thành động lực, thành phương thức chữa bệnh của Bích Lan. Sau đó, chị liên lục hoàn thành các bản dịch như: “Không có chỗ cho tình yêu” (Mỹ), “Vũ điệu trái tim” (Mỹ), “Hứa yêu” (Mỹ); “Lẻ loi” (Mỹ); “Tro tàn của Angela” (Ailen); “Mạch buồn”, “Từ sông Nile đến sông Jordan” (Israel) và mới đây là “Nghìn khuôn mặt của đêm”... đến nay Bích Lan là tác giả của gần 30 đầu sách tiếng Anh. Trong công việc, chị không bao giờ kêu ca mình làm việc khó khăn, mệt nhọc bởi niềm hạnh phúc khi dịch xong cuốn sách, chia sẻ được thông điệp đến với mọi người lớn lao hơn rất nhiều. Niềm khát khao sống trong chị đủ mạnh mẽ để làm bật ra ý chí, sự chịu thương.
Bằng những nỗ lực không ngừng nghỉ, năm 2010, Bích Lan nhận giải thưởng dịch thuật của Hội Nhà văn Việt Nam cho tác phẩm "Triệu phú khu ổ chuột" và trở thành hội viên Hội Nhà văn. Bích Lan kể lại: Khi đại diện của Công ty Nhã Nam gửi cho chị một danh sách đầu sách mà công ty đã có bản quyền, dường như ngay lập tức chị chọn “Triệu phú khu ổ chuột” của tác giả Vikas Swarup. Bích Lan bắt đầu dịch “Triệu phú khu ổ chuột” từ tháng 4 năm 2009 và hoàn thành bản dịch trong vòng gần 90 ngày. Bích Lan cho biết: “Tôi thường làm việc 6 tiếng mỗi ngày, nhưng riêng với “Triệu phú khu ổ chuột” tôi đã phải làm việc 8 tiếng mỗi ngày”, tính trung bình 1 trang Bích Lan dịch mất 1 tiếng.
 |
Nói về kinh nghiệm dịch sách, Bích Lan chia sẻ chị thường liên lạc với tác giả của các cuốn sách mà chị đang dịch để nhờ họ giải đáp cho những vấn đề mà chị chưa hiểu. Như thế, có thể chia sẻ với nhau những vấn đề về nhân sinh quan và vốn văn hóa, vốn sống. Đồng thời, khi may mắn được đọc một cuốn sách, thì đó là một cơ hội để khám phá học tập, hiểu hơn về cuộc sống và để biết rằng ở đâu đó cuộc sống là thế. Mỗi cuốn sách là một thế giới khác, một nền văn hóa, lịch sử hoàn toàn mới để tìm hiểu. Do vậy, chị luôn khát khao chuyển tải đến bạn đọc tất cả những tinh túy của mỗi cuốn sách ấy qua bản dịch tác phẩm của mình.
Trước những thành công đã có, dịch giả Bích Lan tâm sự: “Tôi muốn nhắn nhủ những người cùng cảnh ngộ rằng, chẳng ai muốn mình gặp khó khăn nhưng khó khăn và thử thách chính là cơ hội để rèn luyện ý chí, để đánh thức khả năng tiềm ẩn trong chúng ta, là cơ hội để chúng ta tìm thấy ý nghĩa của cuộc sống. Tôi tin rằng khi gặp khó khăn ai trong chúng ta ít nhiều cũng đều cố gắng đấu tranh để thoát khỏi điều đó. Nhưng đôi khi để thoát khỏi khó khăn, chúng ta cần phải có đủ sự kiên trì, sự chăm chỉ và lòng tin vào sức mạnh của bản thân”.
