Lần thứ mười hai:
Mời bạn đọc lại từ đầu chú thích, để hình dung sự giúp đỡ sau đó, khi ông quay trở về phòng mình.
- Này, tôi đã lo xong cho anh cô rồi. Anh ấy đã được thả ra.
Cô đứng dậy:
- Ôi! Cô kêu lên, rồi dang cánh tay về phía ông. Những giọt lệ biết ơn rưng rưng trong mắt cô.
Ông nhìn thấy những giọt nước mắt ấy và bước lại gần cô. Jenny ơi, lạy chúa, em đứng khóc. Em là thiên thần!
Ông kéo cô vào sát mình.
Bình luận về khoảnh khắc xảy ra sau đó, tác giả tiểu thuyết viết:
Thường thường ta không thấy rõ ngay từ đầu ý nghĩa của những chuyển biến vật chất và tinh thần đôi khi bất chợt xảy đến với ta. Ta chỉ thấy một cảm giác choáng váng, một cảm giác lâm nguy, rồi dường như lắng xuống những nếp cũ, nhưng thực ra sự thay đổi đã diễn ra rồi. Không bao giờ nữa, dù ở đây hay ở nơi khác, ta còn y nguyên như cũ. Suy nghĩ về bước ngoặt xúc cảm tế nhị mà cuộc hành trình giao cảm tối hôm ấy dẫn tới, Jenny thấy mình lạc vào một cõi mơ hồ những xúc cảm hỗn độn.
Mười hai khoảnh khắc của một mối tình, mở đầu bằng ánh mắt và kết thúc bằng sự giao cảm vô cùng giữa hai tâm hồn.
Cô không nhận thức được dứt khoát là mối quan hệ mới với ông Thượng sĩ có thể kéo theo những thay đổi gì về mặt xã hội và cả về thể xác nữa. Cho đến nay cô chưa hề ý thức về chấn động mà cái khả năng trở thành mẹ tất phải dội lên người phụ nữ bình thường, ngay cả trong những điều kiện thuận lợi nhất. Thái độ của cô lúc này là kinh ngạc, ngỡ ngàng, thấp thỏm, đồng thời cô cũng trải qua một cảm giác hạnh phúc êm đềm thật sự.
Có lẽ chẳng cần nói gì thêm, bạn cũng đoán biết, sau đêm ấy, về ý nghĩ và hành động, cô Jenny đã già dặn thêm mấy tuổi. Những ngày sau đó, cô còn bâng khuâng mộng ảo. Cô cứ điểm đi điểm lại hoài trí óc những sự kiện ly kỳ vừa xảy ra. Cô kể lại cho mẹ chuyện ông Branđơ xin cưới. Riêng cái điều duy nhất vô cùng quan trọng kia thì cô không thể nói ra. Chuyện ấy quá ư là thiêng liêng.
Mười hai khoảnh khắc của một mối tình, mở đầu bằng ánh mắt và kết thúc bằng sự giao cảm vô cùng giữa hai tâm hồn. Hành trình 12 khoảnh khắc ấy là một ví dụ kinh điển về tình yêu, mà xưa nay các nhà viết tiểu thuyết có thể đem ra làm quà tặng bạn đọc. Nhưng tôi vốn bản tính tò mò, xin được hỏi nhỏ - cái ánh mắt mà cô Jenny bắt gặp ở Thượng nghĩ sĩ Branđơ, theo bạn đó là sự mở đầu của mọi sự về sau hay đó là mở đầu của mọi sự mở đầu?
Bạn thân mến, cái ánh mắt tức thời ấy như ánh chớp của hai đám mây đã tích điện từ trước. Vì sao hai luồng ấy đã đến lúc ấy mới lại gần nhau? Vì sao trước đó đã có điện âm và điện dương? Và vân vân cứ suy như vậy đối với cô Jenny thì thế nào cũng phải đến chỗ phải dừng lại - cái giây phút cô chào đời.
Nhà văn Dreiser không có thì giờ đi xuống tận cái giây phút ấy. Chỉ nói đến tuổi bé Jenny biết đi, ông đã dừng lại. Mà xem ra ông cũng biết chung chung vậy thôi. Xin nghe Jenny đều khuôn theo lòng từ bi nhân hậu. Nếu cậu anh ngã đâu thì chính cô là người khắc khoải lo âu và cố gắng dìu anh đến mẹ an toàn. Nếu đứa em kêu đói, thì cô cho em cả phần bánh mì của mình.
Biết bao nhiêu giờ cô vừa ngồi đưa nôi, ru các em ngủ, vừa hát bằng cả tấm lòng và mơ những giấc mơ xa vời. Ngay từ thuở mới biết đi cô đã là cánh tay phải của mẹ. Có việc gì phải lau chùi, chạy vặt hoặc trong em, cô đều làm cả. Chưa hề có ai nghe thấy cô phàn nàn mặc dù cô thường hay suy nghĩ về số kiếp khổ cực của mình. Cô biết là có nhiều cô gái sống vô vàn lần thoải mái hơn và đầy đủ hơn, song chưa bao giờ cô có ý nghĩ ghen tị nhỏ nhen.
Vào những ngày đẹp trời, cô nhìn qua cửa sổ ở bếp và ao ước được tới những miền đồng cỏ. Những đường cong tuyệt diệu và những nét đậm nhạt của thiên nhiên cũng làm cô xúc động như chính một bài ca. Đã có lần cô cùng các em đến tận một vạt đất cây cối sum suê râm mát và một dòng suối trong. Tuy chẳng phải là nghệ sĩ để phát biểu những quan niệm này nọ, tâm hồn cô vẫn nhạy cảm với những cảnh vật này, và mỗi âm thanh hoặc mỗi tiếng xào xạc đều làm cô thú vị.
(còn tiếp)
Giáo sư Hồ Ngọc Đại
