Nhà văn Tô Hoài sinh ngày 27-9-1920 tại quê nội ở huyện Thanh Oai, tỉnh Hà Đông, trong một gia đình thợ thủ công. Ông lớn lên ở quê ngoại là làng Nghĩa Đô, huyện Từ Liêm, phủ Hoài Đức, tỉnh Hà Đông (nay thuộc phường Nghĩa Đô, quận Cầu Giấy, TP Hà Nội). Thuở thiếu thời, Tô Hoài phải làm nhiều nghề để kiếm sống như dạy trẻ, bán hàng, kế toán hiệu buôn... và nhiều khi thất nghiệp. 
Nhà văn Tô Hoài nhận giải Vì tình yêu Hà Nội năm 2010
Bén duyên văn chương, Tô Hoài nhanh chóng được người đọc chú ý, nhất là với truyện Dế mèn phiêu lưu ký. Năm 1943, khi mới 23 tuổi, nhà văn Tô Hoài gia nhập Hội Văn hóa cứu quốc. Trong kháng chiến chống Pháp, ông chủ yếu hoạt động trong lĩnh vực báo chí nhưng vẫn có một số thành tựu văn chương quan trọng như Truyện Tây Bắc. Từ năm 1954 trở đi, Tô Hoài tập trung vào sáng tác. Ông là cây bút sắc sảo của văn học Việt Nam suốt từ khi bắt đầu cầm bút năm 1941 cho tới lúc tạm dừng việc sáng tác. Bút danh Tô Hoài của ông gắn với 2 địa danh: sông Tô Lịch và phủ Hoài Đức. Ngoài ra, ông còn sử dụng nhiều bút danh khác như Mai Trang, Mắt Biển, Thái Yên, Vũ Đột Kích, Hồng Hoa, Phạm Hòa... Sau hơn 60 năm lao động nghệ thuật, Tô Hoài đã có hơn 100 tác phẩm thuộc nhiều thể loại khác nhau. Nhà phê bình Phạm Xuân Nguyên, Chủ tịch Hội Nhà văn Hà Nội, nhận định Tô Hoài viết nhiều mảng đề tài, từ truyện thiếu nhi đồng thoại đến chuyện kháng chiến, Tây Bắc, miền Tây, nước ngoài. Đặc biệt, mảng tự truyện của ông gây nhiều ấn tượng. Dế mèn phiêu lưu ký có thể nói là tác phẩm văn học thiếu nhi được in nhiều nhất, đọc nhiều nhất và đưa tên tuổi Tô Hoài trở nên quen thuộc với độc giả Việt Nam nhiều thế hệ. Nhà văn Tô Hoài được trao tặng Giải thưởng Hồ Chí Minh về văn học - nghệ thuật (đợt 1-1996) cho các tác phẩm: Xóm giếng, Nhà nghèo, O chuột, Dế mèn phiêu lưu ký, Núi Cứu quốc, Truyện Tây Bắc, Mười năm, Xuống làng, Vỡ tỉnh, Tào lường, Họ Giàng ở Phìn Sa, Miền Tây, Vợ chồng A Phủ, Tuổi trẻ Hoàng Văn Thụ. Vì tuổi cao, sức yếu, nhà văn Tô Hoài nhiều năm nay phải thường xuyên điều trị tại Bệnh viện Hữu Nghị, khi khỏe ông lại về nhà. Ngày 5-7, ông được gia đình đưa trở lại bệnh viện vì bệnh tái phát và đến trưa 6-7, tác giả của Dế mèn phiêu lưu ký đã ra đi vĩnh viễn.
|
