Chúng ta đang sống ở thập kỷ đầu của thế kỷ XXI. Nhiều điều rất bình thường xung quanh ta nhưng ngẫm nghĩ lại thật là kỳ lạ, không dễ giải thích. Cái máy in laze bên cạnh cái máy tính, kích thước nhỏ nhắn gọn nhẹ làm sao lại có thể in được trên trang giấy những hình, những chữ sắc nét, còn đẹp hơn cả ở trên trang sách. Ứng dụng cộng hưởng từ như thế nào mà người và đầu óc vẫn nguyên vẹn lại có được ảnh của một lát cắt ngang với não thùy đầy nếp gấp, hốc mắt, vành xương sọ rõ ràng, đặc biệt thấy rõ có ít máu đỏ loang ra ở mô mỡ trắng bên ngoài mạch máu. Gọi là chiếu phim nhưng sao không thấy phim mà chỉ có một đĩa nhỏ, cuốn phim dài mấy tiếng đồng hồ với sáu bảy phụ đề nằm gọn trong đó. Còn máy chiếu như thế nào hoàn toàn không nghe tiếng chim quay đều đặn, chỉ thấy hình ảnh sống động, màu sắc hài hoà hiện lên trên màn ảnh rộng.
Ngay cả ở bữa điểm tâm tự chuẩn bị ở nhà có khi cũng tự hỏi: tại sao mẩu bánh mì khô để vào lò vi sóng ít thấy tác dụng còn cốc cà phê nguội vừa để vào đấy lại nhanh chóng sôi lên. Cái nồi nhôm mỏng đẹp mới mua đặt vào bếp từ sao không thấy nóng còn cái nồi cũ mua cùng với bếp từ đặt vào chưa đầy vài phút nước đã cuồn cuộn sôi.
Còn rất nhiều câu hỏi tương tự như vậy trong đời sống hằng ngày, nếu ta không chú ý thì không sao, nhưng nếu tò mò muốn tìm cách giải đáp thì thật không đơn giản.
Nếu như trước đây, với người không có chuyên môn như khi nhìn vào cái máy đánh chữ, gõ nhẹ một phím, thí dụ phím chữ A, ta thấy rõ một cái cần nhỏ nâng lên, ở đầu cần là một chữ A ngược, khắc nổi trên kim loại; nhấn mạnh phím một chút nữa, ta nghe rõ một tiếng gõ cạch trên rubăng màu đen và một chữ A thuận đã in đậm rõ nét trên tờ giấy trắng. Thế là ta hình dung được cả cái máy đánh chữ làm việc như thế nào và tự suy luận một chút, ta cũng có thể biết được để có được những con chữ đẹp, rõ phải làm những gì.
Nhưng ngày nay, nếu không được giới thiệu trước, nhìn người thợ mở tung máy in laze để bảo dưỡng và nạp mực, một người có trình độ cao về khoa học kỹ thuật chưa chắc đã hiểu được có những gì ở bên trong, cách vận hành của máy in laze như thế nào?
Hàng ngày, khi xem tivi, khi đọc báo, lướt web, liếc nhìn quảng cáo v.v… ta luôn nghe, thấy những tin giật gân: tất không có mùi hôi chân, máy giặt áo quần mặt cả tháng vẫn sạch, bình sữa núm ti diệt khuẩn dùng cho trẻ em, váy áo không nhuộm mà lấp lánh màu sắc v.v… Nghe hay thật đấy nhưng cơ sở khoa học là thế nào?
Đặt ra câu hỏi và tìm ra lời giải đáp không phải chỉ là để thoả mãn tính hiếu kỳ mà có nhiều ý nghĩa. Những điều tưởng như đơn giản xung quanh ta lại ẩn chứa bên trong nó nhiều ứng dụng rất mới của vật lý và công nghệ cao. Có lẽ vì mới, vì hiện đại nên ít thấy đề cập đến ở các sách giáo khoa, các sách tham khảo trong nước. Trong khi các tạp chí khoa học phổ thông nước ngoài bênh cạnh những vấn đề vĩ mô như lỗ đen, vũ trụ song song, vụ nổ lớn Big Bang… luôn luôn có những lý giải hiện tượng về các máy móc, dụng cụ, những vấn đề gần gũi với cuộc sống hàng ngày. Đặc biệt trên mạng Internet, nhờ công cụ tìm kiếm mạnh nên hầu như bất kỳ câu hỏi chuyên môn bình thường nào cũng được giải đáp khá tường tận. Và đối với mỗi vấn đề, mỗi loại thiết bị khi đã nắm được nguyên lý, cấu tạo, hiểu được thực chất, luôn luôn cho ta tự tin hơn, biết cách vận dụng hơn và đôi khi vận dụng sáng tạo.
