Nội dung cuốn sách gồm 5 phần. Phần I giới thiệu khái quát về hoàn cảnh lịch sử chống ngoại xâm của Việt Nam ở cuối thế kỷ XIX. Phần II luận bàn về vấn đề yêu nước và chủ nghĩa yêu nước Việt Nam. Phần III và phần IV nêu lên nội dung tư tưởng và đặc trưng cơ bản của chủ nghĩa yêu nước Việt Nam nửa cuối thế kỷ XIX, bao gồm hai khuynh hướng cơ bản: yêu nước theo quan điểm truyền thống và yêu nước theo quan điểm cải cách. Phần V của cuốn sách góp phần lý giải vì sao chủ trương cải cách ở Nhật Bản thành công còn ở nước ta lại không thành công.
Cuốn sách là tài liệu tham khảo có giá trị góp phần đáp ứng nhu cầu nghiên cứu, học tập những giá trị lịch sử của chủ nghĩa yêu nước truyền thống nói chung và chủ nghĩa yêu nước Việt Nam ở nửa cuối thế kỷ XIX nói riêng.