Cuộc khởi nghĩa Nam Kỳ năm 1940 do Xứ ủy Nam Kỳ phát động và lãnh đạo là sự kiện chói lọi bùng lên ngay khi phong trào cách mạng của nước ta bước vào thời kỳ mới, thời kỳ Đảng ta có sự chuyển hướng chỉ đạo chiến lược cách mạng, do Hội nghị Trung ương 6 (Khóa I), tháng 11-1939 đề ra.
Lần đầu tiên trong sự nghiệp đấu tranh chống thực dân Pháp xâm lược, kể từ sau cuộc Khởi nghĩa Trương Định, nhân dân Nam Kỳ đã tiến hành một cuộc “động binh” với quy mô lớn chưa từng có. Mặc dù không thành công, nhưng cuộc khởi nghĩa đã chứng tỏ ý chí, sức mạnh quật cường của quần chúng lao khổ trong một tình thế cách mạng đã hoàn toàn khác trước; chứng tỏ sự lớn mạnh, khả năng huy động và lãnh đạo quần chúng cách mạng của Đảng Cộng sản, chứng tỏ vai trò không thể thay thế của đội quân tiên phong của giai cấp công nhân trên vũ đài chính trị và đời sống xã hội Nam Kỳ trong những năm cuối thập niên 40 thế kỷ XX. Với tất cả sự khốc liệt của nó, cuộc Khởi nghĩa Nam Kỳ đã trở thành một cuộc tổng diễn tập, một trận thử lửa, nơi tôi rèn ý chí và bản lĩnh đấu tranh của lực lượng cách mạng. Nó không chỉ cung cấp những bài học lịch sử về xây dựng lực lượng vũ trang, chọn thời cơ, xây dựng kế hoạch và điều hành khởi nghĩa, về công tác bảo mật quân sự và xây dựng căn cứ địa cách mạng; mà còn để lại nhiều đội quân du kích và một bộ phận trong số họ tiếp tục tồn tại, trở thành lực lượng vũ trang nòng cốt trong Cách mạng Tháng Tám năm 1945.
70 năm đã trôi qua nhưng ký ức và những bài học kinh nghiệm quý giá về những ngày Nam Kỳ khởi nghĩa vẫn còn nguyên vẹn. Đó là những ngày sục sôi khí thế hào hùng, tinh thần yêu nước và ý chí phấn đấu hy sinh đặng phá tan xiềng xích của lớp lớp cán bộ, đảng viên và nhân dân Nam Kỳ trong những ngày khởi nghĩa năm 1940.
Đã có nhiều công trình khoa học nghiên cứu về lịch sử cuộc Khởi nghĩa Nam Kỳ. Cuốn sách Khởi nghĩa Nam Kỳ năm 1940 – Bản tráng ca sống mãi là một trong những công trình khoa học đó. Cuốn sách gồm tập hợp nhiều bài nghiên cứu, tiếp cận cuộc Khởi nghĩa Nam Kỳ từ nhiều góc độ khác nhau. Do đó, toàn bộ cuốn sách cung cấp cho người đọc một cách nhìn đa chiều về sự kiện lịch sử quan trọng này.
Các bài viết trong cuốn sách được tập hợp trong ba nội dung chính:
- Phần I: Đường tới cuộc khởi nghĩa
- Phần II: Nam Kỳ khởi nghĩa
- Phần III: Bản tráng ca sống mãi