Xiếc

Tác giả: Hữu Thọ

Số trang: 336 trang

Giá: 46.000đ

 “Xem ra cái bệnh “thích dự án” cũng chỉ là cái bệnh thích xài tiền công, thích vơ vét cho nên mới gọi là bệnh; do “thích” cho nên phải “chạy” và cũng là “chạy” chỗ cửa quyền, cửa tiền, cũng đều là trọng bệnh. Nói thế thôi, chứ dự án vẫn rất cần và cũng có nhiều dự án có hiệu quả thiết thực đấy chứ”. Đó là một trích đoạn trong tiểu phẩm “Thích, ham thích” của nhà báo Hữu Thọ phản ánh một trong những căn bệnh mà xã hội hiện nay vẫn thường gặp. Bằng ngòi bút châm biếm nhẹ nhàng mà chua cay, cùng cái nhìn thẳng thắn, không ngại che giấu những vấn đề tiêu cực của xã hội, nhà báo Hữu Thọ đã trở thành một trong những cây bút sắc sảo về đề tài chống tiêu cực. Trong nhiều năm qua, ông đã gửi đến độc giả nhiều tác phẩm có giá trị, trong đó riêng thể loại tiểu phẩm báo chí là 8 cuốn. Hầu hết các tiểu phẩm của ông đều mang tinh thần đấu tranh với thói hư, tật xấu nhưng với giọng châm biếm nhẹ nhàng mà sâu sắc. Có thể kể đến Ô, Lọng, Ghế, và gần đây là Xiếc.

Bằng lối viết giản dị, chân thật, gần gũi mà đầy ý nhị, các tiểu phẩm trong cuốn Xiếc của Nguyễn Hữu Thọ thể hiện tinh thần chiến đấu nhưng luôn luôn giữ được phong cách điềm tĩnh, mềm mỏng tới lịch thiệp. Với 100 tiểu phẩm, 15 bài bình luận và trả lời phỏng vấn được chọn lọc, cuốn sách đã góp phần phản ánh những vấn đề thời sự nóng hổi của đất nước và báo chí. Đó là những tác phẩm được viết từ năm 2009 đến năm 2011. Qua mỗi bài viết, tác giả đã có những phân tích, phê phán một cách ý nhị, sâu sắc các biểu hiện đa dạng và rất phức tạp của chủ nghĩa cá nhân vị kỷ, cơ hội trong thời kỳ phát triển kinh tế thị trường, hội nhập quốc tế. Mỗi bài viết đều ghi lại những biểu hiện vừa có tính lịch sử vừa mang tính thời sự của xã hội. Nhìn chung, các tiểu phẩm ông sáng tác có sức chuyển tải trên nhiều khía cạnh: từ sự phê phán, đánh giá đến sự khích lệ, cổ xúy cho những tiến bộ của xã hội cũng như những trải nghiệm của cuộc đời muôn hình muôn vẻ, song luôn luôn sâu sắc và dí dỏm.

Được viết vào thời kỳ chuẩn bị đại hội đảng các cấp tiến tới Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XI, và dịp Tết Tân Mão - một thời điểm nhiều biểu hiện lệch lạc của xã hội được phát lộ, cuốn Xiếc đã gióng lên tiếng chuông cảnh tỉnh và góp một tiếng nói phê phán những biểu hiện mới của một số người có tài “làm xiếc” đánh bóng tên tuổi, nói dối, làm láo, báo cáo hay, “kinh doanh danh hiệu, giải thưởng” để mưu cầu địa vị, lợi lộc. Rồi “căn bệnh cuối nhiệm kỳ” phân tích tình trạng vơ vét, lợi dụng của những kẻ cơ hội khi sắp nghỉ việc… Những biểu hiện lệch lạc được viết trong sách là những vấn đề thời sự “nóng”, đang được cả xã hội đương đại quan tâm, trăn trở nghĩ suy, tìm cách tháo gỡ để phát triển hài hoà, vững chắc, nhất là xã hội Việt Nam hiện đại, vốn xuất phát từ một xã hội nông nghiệp tiểu nông, mang đậm căn tính nông dân, đã và đang phải tiến đến một xã hội công nghiệp hoá, hiện đại hoá, đô thị hoá, với mục tiêu: dân giàu, nước mạnh, xã hội công bằng, dân chủ, văn minh…

Bằng kinh nghiệm của một nhà báo lão thành, ông đã biết nghe, nhìn, phát hiện, chọn lọc và phản ánh thật nhanh nhạy những vấn đề xã hội nảy sinh hàng ngày trong đời sống dân chúng. Tuy nhiên, đọc tác phẩm của ông, ta có thể nhận thấy, trước bất cứ một sự việc nào, dù to hay nhỏ cũng đều được ông mổ xẻ, và bao giờ cũng nhìn nhận qua nhiều lăng kính nên luôn thấu đáo. Giọng văn ông thủ thỉ như một lời tâm sự tạo cho độc giả một cảm giác rất thân quen, gần gũi, làm cho ta quên đi cái cảm giác là đang đọc một tác phẩm. Mỗi câu chuyện, mỗi sự việc mà ông nhìn thấy, nghe thấy trong thực tế đều được ông khéo léo kể lại để người đọc tự tìm ra cho mình câu trả lời. Ông thường hay đặt ra những câu hỏi để rồi cùng giải đáp. Mang giọng điệu của phong cách đối thoại, nên những ý nghĩa sâu xa trong mỗi tiểu phẩm vừa như gợi vừa như mở, vừa mang tiếng cười của người biết pha trò mà lại vừa chan chứa nỗi niềm của một người công dân có trách nhiệm. Có đọc và ngẫm thì mới thấy rằng ở Xiếc gửi gắm nhiều thông điệp nhưng không có chút máy móc, xúc xiểm, không quy chụp, cường điệu, cứng rắn mà lại mềm dẻo và cũng không dễ bỏ qua. Các tiểu phẩm trong cuốn sách đều là những câu chuyện mà cả xã hội vẫn đang phải đau đáu, nó là những câu chuyện tưởng chừng như ở đâu đâu nhưng thực tế lại là những câu chuyện có thực và không hề xa lạ với chúng ta. Lý lẽ thấu đáo cộng với cách viết đậm tính nhân văn đã tạo cho giọng điệu ông cái cốt cách chan hoà, chia sẻ, không đao to búa lớn, không thẳng thừng, bốp chát mà ý nhị, sâu xa. Nó là những lời thủ thỉ nhưng kiên quyết, có trách nhiệm và dám nhận trách nhiệm với cuộc đời của một nhà báo - nhà văn hoá. Văn phong các tiểu phẩm gần gũi, trong sáng, dễ hiểu, các nội dung được sắp đặt đối xứng với mạch khoẻ, chắc, nhịp văn vừa ngắn gọn, vừa nhẹ nhàng, giọng điệu hóm hỉnh. Vui đấy, cười đấy mà đau đớn, mà xót xa đến tận tâm can.

Suốt một đời dành tâm sức cho ngòi bút, có thể nói nhà báo Hữu Thọ là một trong những cây đa, cây đề của làng báo Việt Nam không chỉ bởi bút lực mà còn bởi nhân cách và cái tâm thanh liêm của ông với nghề. Chính vì thế, tất cả những cái xấu xa của xã hội được ông vạch trần và bóc mẽ một cách tinh tế là lời nhắn nhủ, là tiếng nói góp phần đấu tranh chống lại những biểu hiện tiêu cực của xã hội, hướng con người tới một xã hội tốt đẹp hơn mà ở đó họ biết nhìn nhận và loại bỏ những cái xấu. Với lối viết thâm trầm, dí dỏm, tác phẩm Xiếc của Hữu Thọ thấm đẫm tinh thần bàn bạc đối thoại, trở thành một phong cách riêng trong sự phát triển của các thể loại báo chí nói chung và hơn thế nữa, nội dung các tiểu phẩm cũng phần nào đưa đến cho người đọc sự cảm nhận những khía cạnh tiềm ẩn, rất phong phú của cuộc sống. Do vậy, Xiếc sẽ là tài liệu tham khảo bổ ích và cần thiết, giúp sinh viên các khoa báo chí, phóng viên, nhà báo trẻ cũng như bạn đọc quan tâm muốn hiểu thêm về sự phát triển một thể loại báo chí có tính chiến đấu trên tinh thần đối thoại, giúp độc giả có thể hình dung các biểu hiện tiêu cực mới phức tạp và ngày càng tinh vi, đồng thời sẽ thấy khả năng nắm bắt thực tiễn của một cây bút có đôi “mắt sáng, lòng trong, bút sắc”. Đó cũng chính là vẻ đẹp quán xuyến suốt toàn bộ các tác phẩm báo chí của cây bút lão thành Hữu Thọ - một tinh thần dám nhìn thẳng với xã hội của người làm báo chuyên nghiệp.