Cuốn sách Giá trị tinh thần truyền thống của dân tộc Việt Nam là một trong những công trình nghiên cứu tâm huyết của GS-NGND Trần Văn Giàu. Công trình được tác giả thực hiện vào những năm 70 của thế kỷ trước, thời điểm mà chưa có một nghiên cứu mang tính hệ thống nào về chủ đề giá trị tinh thần truyền thống của dân tộc ta.
Trong cuốn sách này, từ góc độ sử học, triết học và đạo đức học, tác giả đã nghiên cứu và đưa ra những kiến giải sâu sắc về các giá trị truyền thống đặc thù của dân tộc Việt Nam. Sách được chia làm 11 chương, trong đó 3 chương đầu khái quát cơ bản về các khái niệm giá trị tinh thần truyền thống của dân tộc, ảnh hưởng của lịch sử đối với việc phát triển các giá trị truyền thống. Từ chương 4 đến chương 10 là phần chính của sách, tác giả tập trung phân tích 7 đức tính tốt đẹp của dân tộc Việt Nam bao gồm: yêu nước, cần cù, anh hùng, sáng tạo, lạc quan, thương người, vì nghĩa. Các phạm trù được trình bày một cách có hệ thống và khoa học với ý nghĩa giống như một “bảng giá trị tinh thần” của người Việt.
Những giá trị ấy, theo tác giả, đã định hình với những nét cơ bản ngay từ thời Văn Lang xa xưa, được phát triển độc lập, không bị đồng hóa do những ảnh hưởng từ bên ngoài. Điều khá đặc biệt là tác giả nhấn mạnh trong bảng giá trị tinh thần, yêu nước là giá trị đầu tiên và quan trọng nhất, là thước đo tiêu chuẩn cho mọi thước đo trong cuộc sống của con người. Chương cuối cùng mang tính kết luận tổng quát, tác giả nói về Chủ tịch Hồ Chí Minh, con người kết tinh mọi giá trị truyền thống của dân tộc với những giá trị truyền thống của dân tộc và sự kết hợp những giá trị cao đẹp của nhân loại.
Cũng như nhiều tác phẩm khác, trong tác phẩm này phong cách Trần Văn Giàu được thể hiện đậm nét, lời văn khúc chiết, mạch lạc, lập luận logic, chặt chẽ. Là một chiến sĩ cách mạng đã hiến dâng cuộc đời mình cho lý tưởng, từng giữ những vị trí quan trọng trong kháng chiến và với nền tảng kiến thức uyên bác, tác giả đã là người đi tiên phong, khai phá trong nhiều lĩnh vực, kết quả nghiên cứu luôn đảm bảo tính khoa học và tính chiến đấu cao.
Nhận xét về tác phẩm, GS Vũ Khiêu đã khẳng định: “NXB đã chọn đúng cuốn sách mà Trần Văn Giàu đã thể hiện những suy tư sáng tạo và những tình cảm sâu sắc nhất với truyền thống dân tộc ta từ trước đến nay. Truyền thống ấy luôn là sức mạnh giúp chúng ta vượt qua mọi khó khăn, chiến thắng mọi kẻ thù, hoàn thành mọi nhiệm vụ. Tôi nghĩ rằng cuốn sách này được tái bản sẽ đóng góp nhiều về nhận thức, về ý chí của nhân dân ta trong hoàn cảnh đất nước hiện nay”.
(theo SGGP)