Nguyễn Huỳnh Đức (1748-1819) là danh tướng nhà Nguyễn, nguyên tên là Huỳnh Tường Đức, nhờ lập được nhiều công lao nên được mang họ vua (Quốc tính).
Nguyễn Huỳnh Đức, quê tại giồng Cái Én, xã Trường Khánh, tổng Hưng Nhượng, huyện Kiến Hưng, tỉnh Định Tường (nay thuộc ấp Dinh, xã Khánh Hậu, thị xã Tân An, tỉnh Long An).
Xuất thân trong một gia đình quan võ. Ông nội là Huỳnh Châu, cha là Huỳnh Lương đều theo phò chúa Nguyễn và đều được phong chức Cai đội.
Năm 1781, ông gia nhập vào đội quân Đông Sơn của Đỗ Thanh Nhơn, sau Thanh Nhơn bị Nguyễn Ánh giết chết nhưng Nguyễn Huỳnh Đức vẫn được tin dùng.
Từ đó về sau, cuộc đời ông gắn chặt với Nguyễn Ánh, gian khổ cùng chia, đắng cay cùng chịu, nhất là khi Nguyễn Ánh bị quân Tây Sơn truy đuổi đến Định Tường và bị sa lầy. Thế rồi, chỉ mỗi một mình ông dám quay ngựa, xông thẳng về phía đối phương hô to những lời thách thức. Lúc ấy trời vừa chạng vạng tối, quân Tây Sơn sợ bị mai phục nên rút lui. Trong đêm đó, vì quá mỏi mệt, Nguyễn Ánh đã gối đầu lên đùi ông ngủ mê man. Tờ mờ sáng hôm sau, khi tỉnh vậy, chúa Nguyễn thấy Huỳnh Đức vẫn còn đang lấy áo đuổi muỗi cho mình. Cảm động, Nguyễn Ánh ban cho ông "quốc tính" và ông càng được chúa Nguyễn tin yêu, xem như người trong hoàng tộc.
Năm 1783, ông đánh nhau với quân Tây Sơn ở Đông Tuyên, nhưng bị thua, bị bắt cùng với 500 thuộc hạ. Nguyễn Huệ thấy Huỳnh Đức khỏe mạnh, nên thu dùng. Ông chịu theo Tây Sơn nhưng có lời giao kết là ông chỉ đánh quân Trịnh, chứ không đánh nhau với quân của chúa Nguyễn.
Năm 1786, Nguyễn Huỳnh Đức theo Nguyễn Huệ ra Bắc đánh nhau với quân Trịnh, rồi về làm phó tướng cho Nguyễn Văn Duệ. Duệ trước là tướng tâm phúc của Nguyễn Nhạc nên không thích ở dưới quyền của Nguyễn Huệ.
Biết việc vừa kể, Nguyễn Huỳnh Đức nói với Nguyễn Văn Duệ rằng hãy theo đường tắt trong rừng mà lẻn về Qui Nhơn, hội quân với Nhạc. Duệ tin lời, lập tức dẫn hơn 5.000 quân băng rừng rậm về Nam.
Trên đường, Nguyễn Huỳnh Đức lựa dịp trốn sang Vạn Tượng rồi qua Xiêm (Thái Lan). Nhưng khi ông đến nơi, Nguyễn Ánh đã về Gia Định. Vua Xiêm muốn giữ lại, nhưng ông cương quyết về với chúa Nguyễn.
Năm 1799, ông được thăng chức Chưởng quản Hữu quân dinh, ra đánh chiếm được Phan Rí, rồi Thị Nại (Bình Định). Năm sau, hạ được thành Qui Nhơn. Năm 1799, ông về cai quản xứ Định Tường. Sau khi Nguyễn Ánh chiếm thành Phú Xuân, giao ông trấn giữ thành Qui Nhơn.
Năm 1802, Nguyễn Ánh lên ngôi vua, Nguyễn Huỳnh Đức được phong Quận công. Năm 1810, ông được làm Tổng trấn Bắc thành kiêm Khâm sai Chưởng tiền quân.
Năm 1816, ông trở về Nam làm Tổng trấn Gia Định cùng với Hiệp Tổng trấn Trịnh Hoài Đức, cai quản cả miền Nam.
Ngày 9 tháng 9 năm Kỷ Mão (1819), ông mất khi đang tại chức, thọ 71 tuổi, an táng tại nơi quê nhà và được thờ tại miếu Trung hưng công thần tại kinh đô Huế.
Năm Minh Mạng thứ 12 (1831), ông được truy tặng là Kiến Xương Quận công. Ông có 4 người con trai đều là võ quan, trong số đó có 2 người là rể vua Gia Long.
