Trẻ con và người lớn, kẻ tàn tật và người lành mạnh, đa số nhân vật của (Lê Tất) Điều yêu đời, lạc quan, và luôn tin cậy ở cuộc sống...
...Không phải chỉ cái nhìn vào con người, mà cả cái nhìn ra thiên nhiên ở Điều cũng thế.
Hãy để ý đến một cái nhỏ nhặt: cái gió. Thỉnh thoảng tôi bắt gặp ở Đêm Dài Một Đời một thoáng gió. Cậu bé Thương đang ngồi với hai huynh trưởng. "Anh Phong, anh Bảng và tôi chiếm một chỗ cỏ mọc dày gần cửa phòng nhạc. Đêm mát, cỏ thơm (...) Gió thổi đều như không bao giờ dứt. Nhờ gió tôi cảm thấy bãi cỏ rộng mênh mang. Bóng tối bớt nặng nề. Sự vui mừng cùng nỗi buồn rầu đã hòa hợp lại gây nên một cảm giác lâng lâng dễ chịu. Thỉnh thoảng, một con vật nhỏ bé từ lá cỏ bò lên chân tôi. Tôi gạt nó đi rất chậm để khỏi làm nó phật lòng." Ngọn gió làm cho người mù cảm thấy bãi cỏ rộng, thế đã thú. Lại còn cái gió này mới tuyệt: "Tiếng máy ở cổng xưởng trước trường bỗng nhiên ngừng. Gió đêm lùa qua cửa sổ, vào phòng, thoáng qua tôi như một bóng người vội vã. Trời lạnh, đêm khuya rồi." Gió, như bóng người thoáng qua một đứa trẻ cô đơn trong bóng tối triền miên: tài tình và cảm động biết bao! Cơn gió được bắt gặp, được nhận định tinh tế, và được phát huy công đức trong một lúc bất ngờ!
Đọc Điều, ta tiếp cận một tâm hổn nhân ái bao la và dịu dàng.
Tràng Thiên
