Bối cảnh trong cuốn sách này phần lớn là thật, với khá nhiều sự việc có thực. Nhưng, là tiểu thuyết nó được quyền hư cấu nhằm đạt được ý tưởng sáng tác của người viết. (Tác giả)
-------
Một góc Thành phố rực lên trong buổi sáng mùa xuân. Trời xanh màu lá sen. Tiết trời trong trẻo mát xanh thơm mùi lộc nõn, búp non. Nắng dịu nhẹ trên những vòm lá mơn mởn tinh khôi.
Nổi bật giữa vườn hoa xuân rực rỡ sắc màu là trắng toát của chiếc dù lớn, no gió xuân, lúc nào cũng phổng phao như ngực trẻ. Mấy chục chiếc lều vải mỗi chiếc làm từ bốn chiếc vỏ chăn khâu lại. Mỗi bên mái lều là hai kiểu hoa văn, hai loài hoa, hai kiểu kỉ hà học vui mắt. Trên cột nóc lều trại phía ngoài, phần phật cờ Tổ quốc, hoặc cờ Đoàn tay cầm cờ đỏ sao vàng hùng dũng, oai phong. Trong lều, nơi trang trọng nhất là ảnh Bác Hồ, kết hoa xung quanh. Cổng trại kết bằng lá dừa điểm mấy cành hoa li, địa lan...
Mấy chục lều trại hôm nay là kết quả cuộc thi cắm trại của các trưòng trung học phổ thông trong quận, theo chỉ đạo của Bí thư Quận Đoàn. Con trai áo trắng quần xanh, phù hiệu trường mình trên cánh tay áo. Con gái áo dài trắng, quần trắng. Điều lạ lùng của chiếc áo dài Việt Nam là, trẻ con mặc trông sẽ già đi, mất hẳn vẻ ngây thơ hồn nhiên. Còn thiếu nữ cấp 3 mặc thì đẹp như những tiên nữ giáng trần. Những tà áo trắng muốt quấn quýt bên chân con gái, quẫy vẫy, uốn lượn phía sau khi các em chạy nhảy, nô đùa, tíu tít, tất bật quanh lều trại.
Khi ngồi xuống, các em quài tay lại, kéo vạt sau ra phía trước thả gọn vào lòng mình. Động tác ấy chỉ con gái mới có, trông yêu quá. Bàn tay con gái cắt dán giấy màu biến những mảnh chăn thành một khoảng trời sao, có chú cuội ngồi gốc cây đa. Có đàn sóc chui ra từ gốc cây cổ thụ. Đây là một vạt hoa tu líp, kia là một vồng cải vàng ven sông...
Đoàn chấm thi sắp đến. Các em vội vàng xếp hàng đón khách. Hàng con trai đồng thanh:
- Chi đoàn lớp 121 trường Trung học phổ thông Chu Văn An...
Hàng con gái nối vào:
- Chào mừng ban giám khảo thăm trại!
Tiếng vỗ tay rộ lên. Nghịch ngợm. Trẻ trung. Tràn nhựa sống. Ban giám khảo gồm: Bí thư Quận Đoàn, các Cố vấn Đoàn, các Bí thư Đoàn và các Phó hiệu trưởng phụ trách đức dục các trường, chấm điểm kỹ thuật, mỹ thuật cắm trại xong, đến lượt chấm tiết mục văn nghệ. Hợp ca nam nữ lớp này:
- Cả nước dang tay nối lại biển xa, ta đi vòng tay lớn mãi để nối sơn hà...
Lời một, hợp ca hát, lời hai cả lớp vừa hát vừa vỗ tay làm không khí hoạt hẳn lên.
Tốp ca nữ lớp bên:
- Đi bất cứ nơi đâu khi Tổ quốc cần. Miền Nam yêu dấu đang gọi ta, nhắn ta. Tổ quốc thân yêu ơi có Đoàn tôi đã sẵn sàng. Ta lên đường khi lứa tuổi hai mươi. Núi kia dù có cao, sông kia dù có sâu, không núi sông nào ngăn được ta tiến bước. Khi trái tim ta chói ngời tình yêu nước...
Một chi đoàn mời đoàn chấm thi xem một tiết mục nhẩy híp hốp. Tiếng trống thùng thình làm nền cho đàn oóc gan dồn dập. Rối rít, quấn quýt khúc dạo đầu. Rồi tốp múa nữ sáu em, trắng toát từ đầu đến chân: mũ trắng, áo trắng, soóc trắng, tất trắng, giầy trắng như đàn thiên nga trắng từ sau lều mình bay ra thành hàng ngang, kiễng trên năm đầu ngón chân, đôi cánh vẫy vẫy. Tốp nam sáu em ngược lại, là bầy thiên nga đen từ đầu tới chân như từ trên trời cao sà xuống... và cả hai bầy thiên nga tung cánh nhảy nhót, nhào lộn tưng bừng...
Bí thư Quận Đoàn Nguyễn Diệu Thủy thay mặt ban giám khảo phát biểu:
- Các đồng chí! (ngước mắt nhìn trời xanh một giây), trong một buổi sáng mùa xuân đẹp như hôm nay, vào dịp kỉ niệm ngày ra đời Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh, dưới bóng cây đa cổ thụ do chính tay Bác Hồ trồng, và các đồng chí nhìn xem, anh Lý Tự Trọng, người đoàn viên Thanh niên Cộng sản đầu tiên đang nhìn chúng ta bằng đôi mắt cổ vũ, khích lệ. Hội trại chúng ta hôm nay, vì thế là một hoạt động tập thể có ý nghĩa vô cùng các đồng chí ạ. Chúng ta sắp bước vào cao trào học nước rút cho cuộc thi tốt nghiệp sau mười năm miệt mài đèn sách. Khởi đầu ở một nơi nhiều ý nghĩa thế này, đẹp thế này như hứa hẹn một kết quả chắc chắn tốt đẹp. Các đồng chí có tin như thế không?
Tiếng có ạ dậy lên đáp lại, chứng tỏ mối tương tác giữa người nói và người nghe đạt đến mức nghệ thuật.
- ... Rồi đây, nhiếu đồng chí sẽ là sinh viên của các trường đại học, cả đại học quân sự, đại học cảnh sát, một số sẽ đi học nước ngoài, một số sẽ học trung cấp, các trường nghề hay làm bất cứ việc gì, chắc chắn chúng ta sẽ nhớ mãi hôm nay, có đúng không các đồng chí ? - Tiếng đồng thanh đáp lại - đồng ý. Nhưng, dù làm gì các đồng chí cũng không được đòi hỏi, Tổ quốc đã cho ta những gì, mà phải tự hỏi, mình đã làm gì cho Tổ quốc. Bao thế hệ cha anh, ông bà, tổ tiên đã hy sinh xương máu, đã đổ bao mồ hôi để có non sống gấm vóc hôm nay, chúng ta phải làm gì để đền đáp chứ? Các đồng chí có đồng ý với tôi không ? - Vỗ tay: đồng ý ạ!
Bài phát biểu của Thủy không bắt đầu bằng thưa gửi dài dòng, mà giản dị như đang trò chuyện và ngắn gọn thế thôi nhưng gây ấn tượng ngay từ phút đầu với các em. Đến phần công bố kết quả. Tất cả nhộn nhịp, hào hứng, hớn hở đón đợi.
Đã là cuộc thi thì phải có xếp loại. Dù không nói lên gì nhiều cũng cứ khoái khi ta đứng trên người khác. Giải thưởng do các trường góp lại thôi, nhưng vẫn cứ khoái. Diệu Thủy trẻ trung trong áo sơ mi xanh thanh niên tình nguyện bước đến trước máy phóng thanh trong tiếng nhạc vui rộn ràng. Đợi cho giai điệu vừa tắt, tất cả im phăng phắc, hồi hộp. chị nói:
- Rất cảm ơn được các thầy cô trong ban tổ chức hội trại cho tôi được vinh dự làm một việc vô cùng hạnh phúc là công bố kết quả cuộc thi hội trại hôm nay - Đoạt giải ba là các chi đoàn... (vỗ tay) Đoạt giải nhì là... Đề nghị chúng ta nhiệt liệt chúc mừng giải nhất của chi đoàn...
Niềm phấn khích vỡ òa trong tiếng reo vui dậy đất.
Mấy cô giáo dạy văn, cố vấn đoàn nấc nỏm khen, Bí thư Quận Đoàn ăn nói khéo thế.
Buổi sáng vừa diễn ra hội trại thì buổi tối, đài Phát thanh Truyền hình Thành phố đã dành hẳn mười phút đưa tin, trong đó có mấy phút phỏng vấn Thủy, và các đoàn viên học sinh.
Xuân Tùng xem truyền hình, thấy vợ chững chạc đàng hoàng, tự tin, thì mừng lắm. Anh điện đến một bạn đồng nghiệp bên đài, nói in cho mình một đĩa làm kỉ niệm cho vợ. Thủy về muộn nên không xem được. Thấy chồng khen, chị vui quá, cũng nhờ anh thiết kế chi tiết để em chỉ đạo cụ thể cho các trường đấy. Cái bài phát biểu ngắn gọn em nói đúng như anh viết nên rất được hoan nghênh anh ạ. Em biết ơn nhiều lắm đấy đồng chí chồng ạ.
(trích đoạn)
