Hiểm họa từ những nghĩa địa hạt nhân

Một số nghĩa địa công nghiệp kỳ lạ nhất trên hành tinh đã được tạo ra - trải dài từ tây bắc Thái Bình Dương của Mỹ qua Vòng Bắc Cực tới Vladivostok của Nga. Những nghĩa địa tàu ngầm này có đủ dạng. Chẳng hạn tại vùng biển Kara phía bắc Siberia, sâu 300 mét dưới thềm đại dương là các lò phản ứng của tàu ngầm và nhiên liệu nằm rải rác. Khu vực biển Kara giờ là một mục tiêu của các công ty dầu khí. Nếu vô tình mũi khoan chạm phải số rác thải đặc biệt này, hiểm họa là không thể lường được.

Không chỉ ở Siberia mới có nghĩa địa hạt nhân, nhiều cái tương tự cũng có thể nhìn thấy ngay trên Google Maps hoặc Google Earth. Kho chứa rác thải hạt nhân lớn nhất của Mỹ là ở Hanford, Washington. Tại đây các hàng hộp thép khổng lồ nằm kế nhau, mỗi cái dài chừng 12m, chứa những phế tích dỡ ra từ hàng trăm tàu ngầm hạt nhân. Chúng đang đợi để được đem chôn.

Việc tháo bỏ tàu ngầm hạt nhân quá cũ là một quá trình tỉ mỉ. Theo số liệu của BBC, cho đến nay Nga đã dỡ bỏ 120 tàu ngầm hạt nhân của Hạm đội Biển Bắc và 75 tàu ngầm từ Hạm đội Thái Bình Dương của họ. Ở Mỹ, 125 tàu ngầm từ thời Chiến tranh lạnh đã được tháo rời. Pháp, Anh cũng bỏ đi hàng chục tàu ngầm hạt nhân.

Về nguyên tắc, cất giữ xác tàu ngầm hạt nhân trong lòng đất an toàn hơn ở dưới nước. Nhưng vẫn còn nhiều rác thải hạt nhân đang được thả nổi trong nước, phó mặc cho lòng trắc ẩn của thiên nhiên. Chẳng hạn ở Mỹ, nhiều nhóm môi trường đang gióng lên các hồi chuông báo động về kho chứa nhiên liệu tại Idaho. Phòng thí nghiệm quốc gia Idaho (INL) là điểm đến cuối cùng của tất cả nhiên liệu hạt nhân mức cao đã qua sử dụng của Hải quân Mỹ kể từ khi chiếc tàu ngầm hạt nhân đầu tiên, USS Nautilus, được phát triển năm 1953.

Theo Beatrice Brailsford của nhóm vận động môi trường Snake River Alliance: “Lò phản ứng nguyên mẫu của tàu USS Nautilus đã được kiểm tra tại INL và từ đó các mảnh nhiên liệu đã qua sử dụng từ con tàu hạt nhân này tập kết tại Idaho. Nó được cất ở tầng ngậm nước trên vùng thượng lưu của sông Snake...”.

BBC dẫn lời Brailsford nói: “Nhiên liệu dùng rồi được cất trên mặt đất, nhưng phần còn lại của rác thải hạt nhân lại được chôn phía trên tầng ngậm nước và điều đó có thể tiếp diễn nửa thế kỷ nữa. Đó là một nguồn gây lo ngại cho nhiều người dân ở Idaho”.

Ngay cả chất phóng xạ bảo mật cao đôi khi vẫn có thể phóng ra theo những cách kỳ quái. Ở cả INL và Hanford đều đã phát hiện chất phóng xạ bất thường có trong cỏ lau mọc trên vùng nước ô nhiễm.

Chi phí đắt đỏ trong việc loại bỏ các tàu ngầm hạt nhân sao cho an toàn dường như vẫn không ngăn được các nhà hoạch định quân sự tiếp tục xây dựng thêm nhiều tàu ngầm. Không chỉ Mỹ, cả Nga và Trung Quốc đều đang ráo riết bổ sung thêm số lượng tàu ngầm hạt nhân.

Các nghĩa địa tàu ngầm hạt nhân vì vậy sẽ tiếp tục đông đúc.