Hiện tượng học sinh phổ thông có hành vi lệch chuẩn đang ngày càng gia tăng và đã trở thành mối quan tâm của toàn xã hội. Ngoài những hành vi vi phạm một số chuẩn mực đạo đức thông thường như nói dối, vứt rác bừa bãi… thì có một số em đua đòi nghiện ngập, trộm cắp… đang làm chúng ta phải lo lắng đòi hỏi phải có những phương sách giải quyết.
Bởi vậy việc nghiên cứu đề tài “Cách thức cha mẹ quan hệ với con và hành vi lệch chuẩn của trẻ” là việc làm cần thiết, không những có ý nghĩa về mặt lý luận, mà còn có ý nghĩa thiết thực trong việc phòng ngừa và ngăn chặn hành vi lệch chuẩn ở các em học sinh. Tháng 1 năm 2008, Nhà xuất bản Khoa học xã hội xuất bản cuốn sách “Cách thức cha mẹ quan hệ với con và hành vi lệch chuẩn của trẻ” của tác giả Lưu Song Hà, Viện Tâm lý học.
Sách chia thành 2 phần. Phần I: Cơ sở lý luận. Phần II: Nghiên cứu thực tiễn. Nội dung cuốn sách muốn làm rõ những hành vi lệch chuẩn ở học sinh trung học cơ sở, kiểu quan hệ cha mẹ - con lứa tuổi này và mối tương quan giữa chúng về cả hai mặt lý luận và thực tiễn. Trên cơ sở những kết quả nghiên cứu đề xuất một số biện pháp tác động tâm lý nhằm tham vấn cho cha mẹ các em cải thiện quan hệ với con theo hướng tin tưởng – bình đẳng để ngăn chặn và hạn chế những hành vi lệch chuẩn ở con cái lứa tuổi học sinh trung học cơ sở. Những kết quả nghiên cứu cho thấy trong nhiều gia đình có con ở độ tuổi học sinh trung học cơ sở cùng song song tồn tại 3 kiểu quan hệ: tin tưởng – bình đẳng; bàng quan – xa cách và nghiêm khắc - cứng nhắc. Trên thực tế, tồn tại một tỷ lệ đáng lo ngại học sinh trung học cơ sở có hành vi lệch chuẩn. Những hành vi lệch chuẩn mà các em thường mắc phải nhất là những hành vi lệch chuẩn liên quan đến quan hệ người - người. Kiểu quan hệ cha mẹ - con là một nhân tố ảnh hưởng đến hành vi lệch chuẩn của học sinh trung học cơ sở. Những học sinh trung học cơ sở bị cha mẹ đối xử bàng quan – xa cách có xu hướng vi phạm nhiều chuẩn mực hành vi hơn những em được cha mẹ đối xử tin tưởng - bình đẳng. Những biện pháp tác động tâm lý như nâng cao nhận thức của học sinh trung học cơ sở về “mức độ không thể chấp nhận được” của hành vi lệch chuẩn, xây dựng kỹ năng lắng nghe tích cực ở cha mẹ và con cái cùng việc hình thành kỹ năng giải quyết vấn đề cho cha mẹ khi con có hành vi lệch chuẩn là khá hiệu quả để hạn chế và khắc phục được một số hành vi lệch chuẩn của các em ở lứa tuổi này.
