Tác phẩm này được Hồ Chí Minh viết vào đầu năm 1947. Trước đó một năm, Người và Chính phủ đã phát động xây dựng đời sống mới. Theo Hồ Chí Minh, đời sống mới là lo cho dân có ăn, có mặc, được học hành trong tư thế một người dân độc lập. Và để lo được việc đó, không phải đến 1947, mà ngay từ khi ra đi tìm đường cứu nước, Người đã thực hành công việc lo đời sống mới cho dân. Đó cũng là quá trình Người đấu tranh chống lại thực dân, phong kiến - những kẻ muốn dìm dân ta trong sự nghèo đói, ngu dốt, lạc hậu và những hủ tục.
Đời sống mới là văn hóa, là một biểu hiện và là nét bản chất của văn hóa. Dân tộc ta đã đứng vững trước những thách thức của thiên nhiên khắc nghiệt, những cuộc xâm lăng của các thế lực ngoại xâm hùng mạnh là nhờ chúng ta khẳng định và không ngừng làm giàu thêm bản sắc văn hóa của mình. Lịch sử dân tộc ta là lịch sử luôn luôn đổi mới và phát triển. Hồ Chí Minh đã góp phần quyết định làm cho văn hóa Việt Nam có sự phát triển về chất trong thời đại mới.
Hiện nay, chúng ta đang thực hiện cuộc vận động “Học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh”. Đảng ta cũng khẳng định văn hóa là mục tiêu và là động lực của sự phát triển. Lịch sử của dân tộc chứng minh rằng, văn hóa là một yếu tố bền vững, một sức mạnh không gì cản nổi của sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Thiết nghĩ, trong thời điểm hiện nay cũng như mai sau, cùng đọc, cùng suy ngẫm về tác phẩm này của Hồ Chí Minh là việc làm cần thiết của chúng ta.
