Chú Nhóc Ở Thành Istanbul - Tự Truyện Của Aziz Nesin:
Aziz Nesin là một trong những cây đại thụ của làng văn Thổ Nhĩ Kỳ. Ông để lại một kho tàng đồ sộ: khoảng 100 cuốn sách, phần lớn là tiểu thuyết, phê phán gay gắt nền chính trị và xã hội Thổ Nhĩ Kỳ lúc đó. Tư tưởng thiên tả khiến ông thường xuyên chịu cảnh tù tội. Nhưng tác phẩm của ông đã được biết đến ở 42 nước với hơn 20 thứ tiếng và phần lớn số tiền viết sách ông dành cho một trại trẻ em nghèo ở gần Istanbul.
Nếu bạn sống ở Istanbul, dù bạn là công nhân cổ cồn, là sinh viên hay là một trí thức thời thượng của Thổ Nhĩ Kỳ, thế nào cũng có ngày trước một thực tế nào đó, bạn sẽ phải vui sướng mà thốt lên rằng "giống hệt như trong Aziz Nesin". Quả thật, với tài trào phúng của mình, ngày ngay Aziz Nesin gần như đã đạt tới hình tượng một "người hùng" dân gian. Ông là sự thành công chưa từng thấy của thể loại văn viết trong việc bóc trần bản tính ngớ ngẩn, tàn bạo, ngu xuẩn và không thể chịu đựng nổi trong xã hội đầy biến động của chúng ta.
Nét trào phúng tuôn trào trong vô cùng vô tận các truyện ngắn, tiểu thuyết, kịch và hàng loạt seri kịch bản phim truyền hình, đề cập vô số các tuýp người khác nhau, trải rộng trên các bình diện cuộc sống đến mức dù là ở tầng lớp nào, người ta vẫn nhận ra tính duy nhất cùng với tính phổ cập của tác phẩm. Rất ít nhà văn có khả năng hiểu được con người - bao gồm ngôn ngữ, phẩm cách, thái độ, thế giới quan, cảm xúc và tư duy - một cách sâu sắc và chính xác tới độ như vậy. Chế độ chính trị, cách kiếm sống, vai trò tình dục, sự di trú nông thôn - thành thị và công nghệ; tất cả các khía cạnh trên của xã hội Thổ Nhĩ Kỳ đã biến đổi về cơ bản trong nửa cuối thế kỷ hai mươi. Đó là những tư liệu mà Aziz Nesin đã nén chặt vào các truyện ngắn của ông trong ba mươi ba năm cuối đời. Những phi lý sản sinh từ những thay đổi, những cọ xát và những xung đột đã xuất hiện theo cách bất ngờ nhất và mỗi độc giả đều tìm thấy cuộc đời của chính mình và thời đại mình trong các truyện ngắn đó.
Tuy nhiên, tài năng thật sự của Aziz Nesin chính là khả năng quan sát và phát hiện những yếu tố có tính hài hước, và trong mọi khung cảnh, đều thể hiện sự hài hước một cách trác việt mà không cần đến phương pháp phóng đại. Thật ra, chính ông cũng thừa nhận rằng trong thực tế không ai có thể làm những chuyện như thế. Ngòi bút trào phúng của ông là một đòn trực diện đánh thẳng vào bộ máy kiểm duyệt khắt khe, những viên chức vô vị nhưng độc tài và quan liêu, những kẻ bon chen tàn bạo. Ông chỉ trích không thương tiếc những trò ngu xuẩn, tính thiếu nhất quán và thói tự mãn thông thái rởm trong mọi mối quan hệ giữa con người. Sự chế nhạo của ông không chỉ nhằm vào những tầng lớp áp bức, giàu có và sự mẫn tiệp lạ thường, ông đã đưa vào tác phẩm nghệ thuật chỉ trích theo phong cách trào phúng dân gian vốn rất phong phú ở Thổ Nhĩ Kỳ để bóc trần thói hèn nhát, hai mặt, lừa dối và đạo đức giả của những lớp người trên. Chính điều này đã khiến cho những dòng viết đầy tính châm biếm của ông có tính xây dựng và lạc quan.
Cuộc đấu tranh của Aziz Nesin nhằm duy trì tờ báo, quả thật là một minh chứng, cả trên bình diện quốc tế, cho cuộc đấu tranh giai cấp vì nhân quyền, chống đàn áp chính trị. Trong thời kỳ ra báo, ở Thổ Nhĩ Kỳ không xảy ra cuộc bạo động nào có tổ chức, nhưng đã tạo ra sức ép đòi thay đổi thể chế và hệ thống trách nhiệm. Aziz Nesin đã viết nhiều thể loại, tất cả đều một giọng trài lộng chứa đựng sức mạnh vô bờ bến. Cuốn sách viết về thời thơ ấu của ông, mặc dù không phải là tác phẩm hư cấu, nhưng đó là một chuyện kể về Thổ Nhĩ kỳ, một câu chuyện "hệt như trong Aziz Nesin". Chúng ta tự hào có được một di sản như thế.
