Truyện kể về cuộc phiêu lưu trên vùng đất Đông Phi của cậu bé mười bốn tuổi Xtas cùng cô bé Nen tám tuổi trong hành trình trốn chạy khỏi tay bọn bắt cóc. Trải qua không biết bao hiểm nguy, đối mặt với nhiều gian nan thử thách, khi thì trên sa mạc nắng cháy, lúc giữa rừng già thẳm sâu, cuối cùng, Xtas và Nen cũng đoàn tụ được với gia đình.
Là tác phẩm duy nhất viết cho thiếu nhi của nhà văn Ba Lan nổi tiếng Henrích Sienkiêvích, người đoạt Nobel văn học năm 1905, ngay từ khi ra đời, tác phẩm đã được hoan nghênh nhiệt liệt, được tái bản ngay và được dịch ra nhiều thứ tiếng. Và trong suốt một thế kỷ qua, tác phẩm đề cao khát vọng đi tới những chân trời xa, thực hiện những kì tích phi thường này luôn được coi là một trong những cuốn truyện hay nhất dành cho thiếu nhi.
"Em biết không, Nen?! - Xtas Tarơcốpxki nói với cô bạn gái người Anh bé nhỏ của mình - Hôm qua, cảnh sát đã tới bắt vợ viên quản lý Xmainơ cùng với ba đứa con của mụ ta, chính cái mụ Phátma đã mấy lần tới văn phòng của ba anh và ba em đấy.
Còn Nen, cô bé đẹp như một bức tranh, thì ngước cặp mắt màu lục nhạt của mình lên nhìn Xtas và hỏi vẻ vừa ngạc nhiên vừa sợ hãi:
- Thế họ bắt bà ta bỏ tù à, anh?
- Không, nhưng họ không cho phép mụ ta đi khỏi Xuđan. Đồng thời có một nhân viên tới đây để canh không cho mụ ta rời một bước khỏi Port xaiđơ.
- Sao vậy hả anh?
Xtas, cậu thiếu niên vừa hết tuổi mười bốn, tuy rất yêu mến cô bạn gái tám tuổi của mình, song vẫn xem đó chỉ là một đứa trẻ non nớt, liền nói với vẻ mặt rất kiêu:
- Khi nào lớn như anh, em sẽ biết không những mọi chuyện xảy ra dọc kênh đào này, từ Port Xaiđơ đến Xuê mà còn cả trên toàn bộ đất Ai Cập nữa. Thế em không biết gì về Mahơđi hay sao?
- Em nghe nói ông ta xấu xí và không ngoan.
Cậu bé mìm cười thương hại:
- Hắn ta có xấu xí hay không thì anh không biết. Những người dân Xuđan thì quả quyết rằng hắn ta đẹp tuyệt vời. Nhưng bảo kẻ giết hại ngần ấy người là "không ngoan" thì chỉ có thể là một cô nhóc con tám tuổi mặc váy ngắn mà thôi, chỉ ngắn tới đầu gối là cùng.
- Ba em bảo thế, ba em biết giỏi nhất.
- Ba em bảo em thế vì nói cách khác thì em không hiểu nổi. Giá nói với anh thì ba em đã chẳng bảo thế. Mahơđi còn tệ hơn cả một bầy cá sấu. Hiểu chưa? "Không ngoan"! Hay thật! Nói như với bọn trẻ con mới đẻ ấy.
Song chợt nhìn thấy vẻ mặt xịu đi của em bé, Xtas liền nín bặt, sau đó nói tiếp:
- Nen, em biết đấy, anh đâu muốn nặng lời với em. Sẽ đến lúc cả em nữa cũng sẽ mười bốn tuổi. Anh cam đoan với em như thế.
- Thế cơ! - Cô bé đáp với cái nhìn đầy lo lắng. - Nhưng nếu như trước đó Mahơđi tiến được vào Port Xaiđơ và ăn thịt em mất thì sao nào?
- Mahơđi không phải là kẻ ăn thịt người, nên hắn không ăn thịt dân chúng mà chỉ giết hại họ thôi. Hắn cũng chẳng tiến nổi tới Port Xaiđơ đâu, mà nếu như hắn có tiến vào được và muốn giết em, thì trước hết hắn phải đấu với anh đã.
Lời tuyên bố đó cùng với tiếng không khí được hít mạnh vào mũi Xtas không hứa hẹn một điều gì tốt lành cho Mahơđi, đã khiến Nen yên tâm về sự an toàn của bản thân mình.
- Em biết, cô bé nói, - anh chẳng chịu nộp em đâu, phài không? Thế nhưng tại sao người ta lại không cho bà Phátma rời khỏi Port Xaiđơ?
- Bởi vì mụ ta là em họ của Mahơđi. Chồng mụ ta, gã Xmainơ hứa với chính chủ Ai Cập ở Cairô rằng y sẽ tới Xuđan, nơi Mahơđi đang ở, để xin tự do cho tất cả nhưng người Âu bị rơi vào tay hắn.
- Cái ông Xmainơ ấy là người tốt hả anh?
- Khoan đã nào. Ba em và ba anh, những người hiểu rõ Xmainơ, hoàn toàn không tin hắn ta chút nào, và đã khuyên Pasa Nubarơ chớ có tin y. Nhưng chính phủ vẫn đồng ý cử Xmainơ đi, và thế là đã nửa năm nay Xmainơ tịt ở chỗ Mahơđi. Tù binh không những không được thả về mà lại có tin từ Khắctum cho biết rằng, bọn Mahơđi đối xử với họ ngày một tàn tệ hơn, còn lão Xmainơ thì sau khi cuỗm tiền của chính phủ đã phản bội. Hắn hoàn toàn ngả hẳn về phía Mahơđi và đã được phong tước Êmia. Người ta nói rằng, trong trận đánh khủng khiếp mà tướng Hiexơ bị tử trận, chính Xmainơ đã chỉ huy pháo binh của quân Mahơđi, và hình như chính hắn là kẻ đã dạy cho bọn Mahơđi cách sử dụng đại bác, loại vũ khí mà trước đó, vốn là những kẻ mọi rợ, chúng hoàn toàn không biết đến. Bây giờ, lão Xmainơ đang muốn đưa vợ con thoát khỏi Ai Cập, cho nên khi mụ Phátma, con người ngay từ đầu hẳn đã biết mọi chuyện mà Xmainơ làm, muốn bí mật chuồn khỏi Port Xaiđơ, thì chính phủ liền bắt giữ mụ ta cùng các con mụ lại.
- Nhưng chính phủ sẽ được gì ở bà Phátma và lũ con của bà ta hở anh?
- Chính phủ sẽ nói với Mahơđi: "Hãy trả cho chúng ta các tù binh của ngươi, chúng ta sẽ trả mụ Phátma cho ngươi..." (Trích).
