Con sông oằn mình, trôi nghiêng nghiêng những cánh bèo xanh ngắt màu trời chiều rủ rỉ bóng tà. Tưởng cái nắng ráng của một ngày dịu lại cuối nẻo mờ xa, hoà lẫn sóng sánh làm con sông đổ sang sắc hồng hồng lừ lự đỏ. Hoá ra, cái đám bèo rêu lá to, lá nhỏ chúc chen ấy lại khuất lấp dần màu phù sa…
Quẩn quanh những mái ngói đỏ ối thơm mùi lửa rơm đang um nồi cơm trong gian bếp nhỏ thấp lè tè của những ngôi nhà ven sông ấm cúng, hiền lành quá đỗi. Khói cũng xam xám màu mây um lên, bay bay theo cơn gió cuối đông, đã vội chớm cái lạnh hây hây đầu xuân. Những chiếc lộc non xanh mơn mởn tựa trẻ sơ sinh, má còn bọng sữa, da mềm khe khẽ lúng liếng hít thở lấy cái sự sống và cả khí trời thanh bạch. Cái tên sông Châu có tự bao giờ? Thuở xa xưa lắm lắm. Nó vẫn ngày ngày lặng lẽ buông trôi miên miết, chảy quanh xóm làng đồng ruộng.
Sông gắn bó với tuổi thơ của đám chăn trâu, mò cua bắt ốc, lặn ngụp sớm chiều. Hết lớp trẻ này đến lớp trẻ khác, chúng cứ sinh ra rồi lớn lên, rồi lại phiêu bạt bốn phương trời xa thăm thẳm. Anh của em cũng từ nơi đó mà lớn lên, cũng ngày ngày lui cui nhặt từng bông lúa vàng ươm giữa đồng chiều cuống rạ. Những con đường đê xanh màu cỏ, hay nâu đỏ phù sa cũng vướng xíu từng gót chân học trò, cái thuở thơ ngây, hồn nhiên, lãng đãng sông mộng mơ, anh thênh thênh bước sau một tà áo dài nào đó, một cô bé mắt kính dịu dàng như “cánh buồm đỏ thắm - anh vẫn thường ấp ôm trong gió, dẫu chỉ một cái tên tự mình thốt gọi trong miền tim sâu thẳm: “Alixa”…
Hết tháng đợi, năm chờ. Sông vẫn bình lặng đưa đẩy những cánh bèo tung tăng từ góc này đến góc nọ. Có những con người tóc không còn xanh vời vợi nữa, mà đã hoá màu mây khói, màu sương muối sớm mùa đông lạnh giá. Có những chiếc áo nâu chẽn sờn sờn. Và cả những đuôi mắt ngày một đậm đà dấu chân chim. Có những nụ cười gió thổi bay bay giọt nước mắt sướng vui, khi anh, khi em, khi lứa trẻ chúng mình đang cất bước vào đời, để con sông kia tiếp ngày, tiếp tháng nuôi dưỡng linh hồn của những hạt lúa non đầu xuân, căng mọng sữa.
Nghe câu hát quan họ “Bèo dạt mây trôi” nơi tít tắp xa tận mỗi phương trời, bỗng nước mắt cũng tập tành, đua đòi thi nhau rỉ rả, thở than một nỗi nhớ đâu đó. Muốn lắm chứ, muốn ùa ào tung tẩy, nhảy phắt lên xe. Rồi đặt chân trên con đường làng chẳng còn khói bụi mịt mù, ồn ã của chốn thị thành mà hát ca vang từng góc lúa, dòng sông, cánh bèo và cả cái màu súng tím. Tuổi chăn trâu chỉ biết lang thang trên màu xanh của cánh đồng cỏ, đê làng, mặt sông mà lặn hụp cười toáng cùng chúng bạn. Còn cái tuổi học trò thuở trăng tròn vành vạnh, lại ấp iu màu hồng hồng khi anh nhón tay ngắt một bông hoa súng tím ven đầm dành tặng cô bé hàng xóm còn bận cắt cỏ chăn trâu.
Bèo trên sông vẫn xanh lên theo từng đám, từng vạt ven ven bờ. Lại có một đám trẻ làng đang nhảy nhót, lặn hụp dưới sông - cười…
Anh quay về, khi tuổi xanh đã pha màu đỏ ối, anh dắt tay đưa em lần theo từng gót trần cát bụi, chỉ cho em thấy những cánh diều, những đàn cò trắng tung trời thả xuống dòng sông bao ước mơ chắt chiu từ thuở bé.
Đi đi em, đi tiếp cùng anh qua những con đường làng. Sông vẫn bao bọc lấy từng nếp nhà nguyên sau làn khói mỏng tang…
Đi đi em, khi mùa xuân xứ Bắc đã bắt đầu hé nụ đào hồng, khi cái rét cắt da cắt thịt vội vàng lặn sâu vào tóc. Và đi - em đi - anh ngước mắt hé cười, thấy cánh đồng chiêm vụ đã xanh non màu mạ mới cấy…
- Trích Bèo dạt mây trôi
