"Nàng Quyên" trở về

NDĐT- Quyên trở về, không chỉ trong hình hài cuốn tiểu thuyết từng một thời nằm trong danh sách "bán chạy nhất" của nhà văn Nguyễn Văn Thọ được tái bản lần thứ 6, đã kịp cập nhật bìa là chân dung người đẹp Ngọc Anh ma mị giữa bạt ngàn tuyết trắng, mà còn "trở về" linh đình hơn, được đón đợi hơn chính ở bộ phim cùng tên vừa ra mắt, một thách thức nghệ thuật lẫn tiền bạc của đạo diễn "đại gia" Nguyễn Phan Quang Bình và hệ thống công ty gia đình mà anh sở hữu...

Là một công ty tư nhân chuyên về lĩnh vực truyền thông, "ông trùm" sản xuất các chương trình giải trí cho truyền hình, nhưng khi đi vào địa hạt điện ảnh, công ty BHD và hãng phim Việt lại không nhăm nhăm vào các chiêu trò chớt nhả, cốt lôi kéo người xem. Hơn 10 năm, ba bộ phim từ "Vũ khúc con cò", "Cánh đồng bất tận" và bây giờ "Quyên"... những vấn đề thời cuộc của người Việt, dân tộc Việt, tính cách Việt được đạo diễn Nguyễn Phan Quang Bình nhắm tới, trong sự trăn trở suy tư của một người trẻ (hoặc chưa già) đầy trách nhiệm.

"Quyên" cũng tương tự thế. Đọc và mê ngay nàng Quyên của Nguyễn Văn Thọ khi sách vừa phát hành, lập tức mua bản quyền, "cột chân" nàng Quyên bằng một hợp đồng xông xênh đắt giá, rồi cứ om đấy, ngẫm ngợi thêm, khai phá thêm, và 5 năm sau phim Quyên mới tượng hình sau 6 tháng ròng rong ruổi quay tại Đức, tại Việt Nam với những bối cảnh mênh mang hùng vĩ hiếm một bộ phim thuần Việt nào thực hiện được. Kiên quyết không đụng chạm tới "hài nhảm", đồng tính, không Thái Hòa được mệnh danh vua phòng vé, không các diễn viên ngôi sao ngày nào cũng xuất hiện trên báo mạng, Nguyễn Phan Quang Bình quyết chỉ làm một bộ phim thật, một tác phẩm điện ảnh thực thụ để tái hiện phần nào cuộc mưu sinh cực kì thương khó của đồng bào mình ở Đông Âu trong những năm thế giới đầy biến động.

Quyên theo chân chồng vượt biên từ Nga sang Đức đúng vào giai đoạn bức tường Béc lin sụp đổ... Cuộc thiên di của cô gái Hà Nội xinh đẹp, hoặc chính vẻ xinh đẹp hơn người đã là mầm họa cho chuỗi những bất hạnh kéo dài suốt cả phần đời còn lại của cô. Bị bắt cóc, bị tách ra khỏi chồng, bị biến thành nô lệ tình dục, có thai, rồi bị chính người chồng mà cô vô cùng yêu thương ruồng bỏ, nhục mạ, Quyên những tưởng đã tìm đến cái chết. Cuộc sống chưa buông tha cô, luôn xô đẩy, dồn ép Quyên vào những bi kịch liên hồi không lối thoát. Những người Việt sang Đông Âu vì lí do này hay lí do khác, rồi kiên quyết bám trụ ở vùng đấy ấy mặc những đổi thay dâu bể và thực tế đắng cay khắc nghiệt, làm một cuộc mưu sinh nhuốm vị mặn mòi của máu, nước mắt... cốt mong đổi đời, mong có một cuộc sống vật chất đủ đầy, dư giả... Rồi cả khi đã đổi đời, đã "ăn trên ngồi chốc", đã thành ông trùm của các ông trùm, như Dũng tiến sĩ (David Trần), người chồng đã tệ bạc với Quyên, thì sự thanh thản, bình yên trong tâm hồn cũng là điều không bao giờ với tới được.

Cuộc mưu sinh cùng quẫn đã phải trả giá bằng chính cái chết của Hùng (Trần Bảo Sơn), kẻ đã biến Quyên thành nô lệ tình dục rồi đem lòng yêu người đàn bà ấy, của Phi và bao người Việt nhỏ bé yếu hèn khác... Nguyễn Phan Quang Bình khác với chính anh ở "Vũ khúc con cò", "Cánh đồng bất tật"..., đã đẩy tiết tấu của "Quyên" lên nhanh hơn, câu chuyện được dẫn dắt dồn dập hơn, cộng thêm hiệu ứng âm thanh, âm nhạc càng khiến số phận cô gái trẻ bị quăng quật, vùi dập không thương tiếc. Kì công trong lựa chọn bối cảnh, dám chấp nhận mạo hiểm đầu tư để làm một cuộc chơi nghệ thuật đắt giá, Quyên có những đại cảnh được chăm chút tỉ mẩn khiến người xem mãn nhãn, thú vị... Quyên có những cảnh "nóng" rất thân mật và tinh tế, một điều khá hiếm hoi của phim Việt. Quyên cũng ngập tràn bạo lực, bắn giết nhưng lại không bị ngột ngạt kinh hãi. Quyên cũng chất chứa những phân đoạn làm người xem mềm lòng và có thể rơi nước mắt như phút giây Quyên trở dạ, và em bé, đứa trẻ được gieo mầm từ tội lỗi yên bình nằm bên mẹ.

Lường trước những so sánh và hoài nghi giữa một "Quyên" tiểu thuyết và "Quyên" điện ảnh, nhà văn Nguyễn Văn Thọ đã trấn an: "Nếu ai đã đọc tiểu thuyết Quyên, xin đừng so sánh giữa hai ngôn ngữ khác nhau, vì mọi thông điệp, hay cái thông điệp cốt tử trong Quyên mà tôi và đạo diễn Nguyễn Phan Quang Bình đã cùng thống nhất với nhau. Phim Quyên là một giá trị khác biệt! Tôi hy vọng nó sẽ được nhìn trong một ánh sáng khác, khi ta nhìn cảm xúc khác của một nghệ sĩ khác không phải là tôi, để cũng là tôn vinh nền điện ảnh đang phát triển của Việt Nam". Và ông, một người trong cuộc, một nhân chứng của giai đoạn thương tâm và bi hùng mà một bộ phận người Việt đã trải qua ở Đông Âu thời khắc giông bão đã hân hoan ngay trong ngày ra mắt phim: “Chúng ta đã lại cùng nhau chứng kiến một sự kiện nữa của sự kết duyên giữa văn học và điện ảnh nhờ mọi nỗ lực của công ty BHD và của đạo diễn Nguyễn Phan Quang Bình đã làm một bộ phim để làm rõ, trực tiếp và sinh động hơn và để nàng Quyên của tôi cùng các mối tình của cô được sống thêm cuộc đời mới và khác, với đôi hài và xiêm y có cánh của nghệ thuật thứ bảy".

Dù Nguyễn Văn Thọ có lên tiếng, chắc cũng không ít người vương vất chút nuối tiếc khi chiêm ngưỡng nàng Quyên của đạo diễn Nguyễn Phan Quang Bình. Nuối tiếc thấy rõ hơn cả chính là phần giọng nói, đài từ của diễn viên mà không phải ai cũng phù hợp với thu âm trực tiếp, đồng bộ. Tiếc nuối khi các nhân vật, nhất là Quyên, chưa thực sự đầy đặn và bi ai số phận như tác giả văn học ưu ái nâng niu, gửi gắm nhiều thông điệp nơi cô. Nhưng bỏ qua những hạt sạn không thể tránh khỏi của phim Việt, "Quyên" vẫn là một tác phẩm điện ảnh đáng xem, nhất là khi người xem có nhu cầu khóc cười và và cả yên tâm thư giãn với phận số của chính đồng bào mình ở xứ người...