RAMDAIL là một diễn viên thực thụ. Anh có khả năng nhập vai tuyệt hảo. Ngay lúc còn trong trường trung học, nhờ khả năng này anh đã có tiếng tăm và bây giờ khi trở thành diễn viên điện ảnh thì tên tuổi của Ramdail được mọi người nói đến khắp nơi. Sau khi kết thúc bậc trung học, anh được một trong những xưởng phim của Bombay mời, rồi nhanh chóng được coi là một diễn viên tài năng của Ấn Độ. Khán giả rất hâm mộ diễn xuất của anh. Vinh quang đến với Ramdail. Anh là người có tài và rất háo danh. Trong mỗi vai, mỗi hình mẫu sáng tạo của Ramdail có cái gì đó bắt khán giả phải đứng phắt dậy từ chỗ ngồi và reo to: "Bravô", sau đó họ còn bình phẩm mãi vai diễn của anh.
Hai tháng trước, anh lấy vợ. Đôi vợ chồng sống trong căn nhà không lớn ở ngoại ô Bombay. Trước đây, Ramdail đã từng là một người nghèo, còn bây giờ anh không thiếu thứ gì. Cái chính là việc gì phải nghĩ đến đồng tiền? Anh lấy vợ là con một gia đình giàu có. Vợ của Ramdail xinh đẹp, có học. Thượng đế đã truyền sinh lực vào tâm hồn khô héo của Ramdail, mang đến cho anh vinh quang và giàu có liên tục. Từ bầu trời thổi đến những làn hơi ẩm ướt đầy sinh khí cho mảnh đất khô héo và làm thỏa mãn cơn khát của Ramdail. Trời nhá nhem. Bóng tối trở nên dài rộng hơn, dường như nó bị ném ra trên mặt đất này bởi một vị thần linh nào đó. Ramdail ngồi trên ghế ở cửa thư viện mê mẩn đọc. Trời sẫm hẳn.
Người hầu ấn nút, trong một khoảnh khắc, tất cả gian phòng bừng sáng. Ramdail lau chiếc kính mắt bằng khăn tay rồi tiếp tục đọc. Anh đang đọc tạp chí viết cho phụ nữ. Ramdail ngẫu nhiên vớ được và đọc lướt qua, nhưng tạp chí này có một bài viết khá hay làm cho anh không dừng lại được mà phải đọc cho đến hết. Không, bài báo không viết về một diễn viên nào. Ở đây, tác giả không viết về nghệ thuật nhập vai. Đó chỉ là một mẩu nhận xét chân thực, tác giả thể hiện quan điểm không bình thường về một đặc điểm của tính cách phụ nữ như sau: "Phụ nữ được tạo ra cho tình yêu. Họ sẵn sàng hy sinh tất cả cho người yêu. Nàng có thể quỳ xuống trước người đàn ông của mình. Nhưng nếu bị từ chối, người phụ nữ, để thỏa mãn những khát khao tình yêu, sẽ tìm kiếm một con người nào đó, bất kỳ, hoặc một vật vô tri vô giác. Chúng không khác nhau khi người phụ nữ cần thiết, để dâng hiến tình yêu. Định luật của tạo hóa là như vậy". Ramdail đứng dậy, suy nghĩ một cách sâu sắc rồi rời thư viện. Dưới ánh đèn điện xanh biếc, phố xá nom đỏm dáng như cô gái sắp cưới. Tâm hồn buồn bã, Ramdail đi dọc phố. Nhìn anh bây giờ, ai có thể tưởng được nó chính là người nghệ sĩ lừng danh được cả Ấn Độ thán phục.
Vợ của anh - Urmila - là một phụ nữ tài sắc lạ thường. Ở cô dường như thể hiện một mẫu người lý tưởng về sắc đẹp của phụ nữ. Thượng đế đã ban cho cô một giọng nói diệu kỳ. Cô còn là hiện tượng hiếm có của âm nhạc, và những điều đó làm cho cô thành người phụ nữ tuyệt vời. Khi cô nghiêng đầu và những ngón tay mềm mại lướt trên phím đàn Xita, tâm hồn người phụ nữ bừng dậy, rộng mở những cánh cửa bí mật, tràn ngập trong không gian một âm thanh huyền diệu. Ramdail say đắm Urmila, cô cũng yêu chồng bằng tất cả tâm hồn và trái tim. Họ tự hào về nhau, nhưng không có lẽ điều đó kéo dài vĩnh viễn? Vâng, có điều gì vĩnh cửu trong thế giới phi lý này. Sự hoài nghi giống như một cơn sóng thần bất ngờ ập vào, trong chớp mắt bẻ gẫy mọi chồi non của tình yêu chưa được cứng cáp. Urmila ngồi trong phòng tiếp khách. Cô ta chờ Ramdail. Bên nhà đối diện, hôm nay, xuất hiện một chàng trai trẻ nào đó. Urmila tò mò nhìn anh ta. Cô lắng nghe bước chân trên cầu thang xem có phải chồng mình hay không, nhưng cặp mắt vẫn hướng về người láng giềng trẻ tuổi. Ngôi nhà đối diện, một thời gian vắng khách, nay có ai đó đã thuê và một hai lần trong ánh điện thấp thoáng bóng người trẻ tuổi. Dường như anh chàng bị xúc động bởi điều gì ghê gớm và sống không bình an.
Đồng hồ điểm 9 giờ. Nhà đối diện tắt đèn, Urmila cảm thấy cô độc khủng khiếp. Nàng cầm lấy chiếc Xita. Những ngón tay dịu dàng lướt trên phím đàn, môi mấp máy và trong tĩnh mịch vang lên giai điệu một bài hát buồn thẳm:
Tình yêu của tôi! Đôi mắt của tôi,
Xa hơn cả sự xa thẳm của bầu trời...
Trong bài hát, nghe thấy nỗi buồn, sự dịu dàng và khát khao tình yêu. Đó là lời cầu nguyện say đắm được bật ra từ trái tim.
Urmila quên hẳn mình trong bài hát và không nhận ra chồng nàng đã đứng trước ngưỡng cửa phòng khách, ngắm nàng rất lâu. Nàng hát và quên tất cả thế giới này. Cặp mắt chăm chú hướng vào Xita, thanh âm chìm lấp trong những âm vang huyền ảo. Ramdail cau mày, im lặng quay vào phòng. Ở phòng ăn, anh bảo người phục vụ mang đồ ăn tới. Anh ăn bữa tối một mình rồi đi ngủ. Còn Urmila tiếp tục hát, không gian vang vọng mãi bài hát trầm buồn của cô.
Người chồng thương yêu của nàng, thượng đế của nàng, đến và đi, còn nàng đã mang đến cho thượng đế của mình lời cầu nguyện này. Tất cả, nàng cầu nguyện và mãi cầu nguyện cho chàng.
Ngày hôm sau, Ramdail trở về muộn. Urmila vội vã mang nước đến để chồng rửa ráy. Nàng đã nhận ra chàng không hài lòng vì điều gì đó.
- Anh đã ở đâu lâu thế? - Urmila hỏi. Ramdail im lặng không trả lời.
Urmila mang chiếc bình nước đến cho chồng. Trong nhà có hai người phục vụ, nhưng từ khi lấy chồng, Urmila luôn tự tay chăm sóc chồng. Buổi chiều, khi Ramdail về nhà, Urmila luôn giúp chồng lau rửa, mang thức ăn đến và hỏi han tin tức mới trong xưởng phim. Lần này, Ramdail thậm chí không mấp máy môi. Urmila đứng trước chồng và im lặng nhìn anh ta đang cứng người trong cáu giận. Trái tim nàng đập mạnh. Trong đầu xuất hiện hàng nghìn câu hỏi ngạc nhiên. Nàng muốn trao đổi với chồng nhưng sợ hãi như thể anh ta sắp mắng nàng nên lại im lặng. Ở đâu đó, trong sâu thẳm của Urmila, leo lét hy vọng, nhưng cảm giác tuyệt vọng đã chế ngự cô. Khi sự hoài nghi bao trùm tâm hồn con người, nó luôn đi cùng với thất vọng chán chường, hy vọng vuột mất như một ảo ảnh.
- Công việc của anh tốt đẹp cả chứ? - Urmila đánh bạo hỏi.
- Im.
- Anh! - Tôi bảo: im!
Urmila cứng người, thất vọng bao trùm và đánh mất sự dũng cảm cuối cùng.
Cô nhớ lại mới chiều hôm qua, không có lẽ chỉ vì say đắm bài hát, không nhận ra chồng mà anh ta giận dữ đến thế! Nàng không thể hiểu được. Lẽ ra anh ta phải vui mừng vì nàng yêu bài hát đến thế. Không, vấn đề không phải như vậy. Có thể chàng cáu kỉnh vì chuyện khác. Có thể cãi nhau với ai đó, hay là chuyện gì rủi ro chăng. Đầu óc nàng cứ o o vì những phán đoán đó.
- Nếu em, nô lệ của anh, có lỗi vì việc gì đó, mong anh tha thứ.
Nàng quỳ xuống, gục đầu trước chân chàng. Ramdail bỏ vào phòng và Urmila ngã sấp mặt xuống sàn. Nàng đã khóc rất lâu. Nàng không thể tin rằng chồng nàng đã thay lòng đổi dạ vì một điều vớ vẩn nào đó. Cho đến chiều hôm qua, anh ta vẫn không có một lý do nào để quở trách nàng. Thậm chí anh có mếch lòng vì một chuyện vớ vẩn nào đó, thì việc gì phải xúc phạm nàng?
"Có thể một nữ diễn viên nào đó đã mê hoặc anh ta chăng?"- Nàng nghi ngờ nhưng không tin chuyện đó. Đầu Urmila nặng như chì. Tất nhiên, Ramdail có thể say mê một ai đó nhưng Urmila cho là thật đáng xấu hổ khi nghĩ về chuyện đó. Tại sao nàng không hỏi vì điều gì mà chồng nàng không chú ý tới nàng? Phải chăng nàng không có quyền để ý đến chàng? Phải chăng họ không là vợ chồng? Với ý nghĩ đó, nàng đứng dậy từ sàn nhà. Nàng cảm thấy mình có một sức mạnh mới. Bây giờ Urmila sẽ đi gặp và hỏi chồng vì điều gì giận dữ, đừng đi đâu khi chưa giải thích lý do, hoặc anh ta sẽ cười xòa, ôm lấy nàng và nói: "Đúng, anh trêu em một tí, thế thôi".
Nàng chậm chạp đi vào buồng Ramdail. Anh đang nằm. Trên mặt anh đọng lại một nụ cười. Chỉ có thượng đế mới biết đó là sự đau khổ không thể hiện hay là niềm vui ngấm ngầm.
Nàng khó nhọc bước vào phòng. Ramdail trở dậy và bước ra. - "Đi nghỉ đi và đừng có động vào tôi!". Ramdail nói với giọng hung dữ.
- Phải chăng...
- Tôi bảo: đi ngay!
Urmila chết lặng tại chỗ, cứ như thể bà phù thủy chạm vào người cô chiếc đũa thần. Sự cương quyết mới có cách đây không lâu chợt biến mất. Nàng không thể và không muốn hỏi nữa. Tất cả mọi ý nghĩ bay ra khỏi đầu: những gì nàng chuẩn bị hỏi tại sao anh ta buồn, những cơn giận dữ vô lý, đề nghị tha thứ...
Nàng im lặng quay về phòng và suốt đêm vật vã trên đệm, cố gắng thiếp đi. Nhưng giấc mơ không đến.
Từ dạo đó, tháng ngày đi như bay. Ramdail hầu như vắng nhà. Cùng với hai nữ phục vụ, Urmila tăng thêm người thứ ba. Tất cả họ đều trêu gan nàng. Nàng không cần sự săn sóc của họ. Nàng cần tình yêu, mà tình yêu thì không có trong cuộc đời.
Mùa mưa phùn đã đến. Bầu trời bao phủ những đám mây. Gió lạnh thổi và vang vọng khắp nơi những tiếng kêu của một loài sếu. Từng trận gió ập vào nhà. Nhưng nó không mang đến niềm vui mà là nỗi buồn xộc thẳng vào tim.
Tận sâu thẳm tâm hồn thoát ra tiếng thở dài. Nàng nhấc cây Xita và bắt đầu hát những lời về sự chia ly. Những gì u ẩn trong tâm hồn nàng hiện lên rõ trong bài ca này. Không gian chập chờn vì âm thanh. Ngoài giai điệu, thế gian này không tồn tại đối với nàng. Trong im lặng của buổi chiều, bài hát của nàng dường như chứa toàn bộ thế giới.
Bỗng nhiên, như để trả lời thanh âm của cây Xita, bên nhà đối diện, có tiếng hát:
Không có người, tình yêu của tôi
Tìm nơi đâu sự yên tĩnh tâm hồn...
Ai đó đã mở được tâm hồn Urmila và đọc được trong đó điều bí mật của nàng. Đó là ý nghĩa của bài hát. Kinh ngạc, quên hết mọi sự trên đời, nàng để ý sang âm thanh. Giọng hát mới huyền diệu làm sao! Lời ca được hát bằng cả tâm hồn như thể xé rách lồng ngực để thoát ra. Đã từ một tháng nay, bên nhà đối diện nghe tiếng Xita, nhưng Urmila không chú ý tới họ. Hôm nay chỉ có trời mới biết tại sao trái tim Urmila lại bị bài hát quyến rũ... Nàng muốn ngồi bên cạnh cửa sổ, nhưng ngồi ở đấy có vẻ giống một tên trộm không kinh nghiệm. Nàng sợ cơn hứng khởi của mình. Dù vậy, nàng vẫn đến bên cửa sổ. Nhưng ngồi ở đấy là để nhớ về chồng. Urmila nhấc cây Xita, đặt nó vào chỗ cũ để khi người đó cất tiếng hát không nghĩ là nàng đáp lại anh ta. Một lần nữa, nàng vớ lấy cuốn sách nào đó bắt đầu đọc. Nhưng sách rơi khỏi tay, nàng hình dung chữ cái trong mỗi dòng nhẩy múa và tạo thành câu chữ: "Không có người, tình yêu của tôi/Tìm nơi đâu sự yên tĩnh tâm hồn"...
(Còn nữa)
THIÊN VIỆT (dịch)
