Văn học về GTVT sẽ ngày càng thêm sức hút

Các nhà văn, nhà thơ đi thực tế tại cảng Lạch Huyện (Hải Phòng).

Hướng tới kỷ niệm 70 năm Ngày truyền thống và Đại hội Thi đua yêu nước ngành Giao thông vận tải (GTVT) Việt Nam, giữa tháng 5/2013, Bộ GTVT có Quyết định về việc tổ chức Cuộc vận động sáng tác văn học (STVH) về GTVT. Đến nay, Cuộc vận động đã kết thúc với kết quả hơn cả mong đợi.

Cuộc “ra quân” hùng hậu của lực lượng sáng tác văn học

Cuộc vận động STVH về GTVT là hoạt động quan trọng nằm trong chuỗi các hoạt động kỷ niệm 70 năm Ngày truyền thống của Ngành. Đây là lần đầu tiên ngành tổ chức cuộc vận động STVH quy mô toàn quốc.

Là lần đầu tổ chức, tất nhiên chúng ta chưa có kinh nghiệm. Tuy nhiên, đã có nhiều cái mới ở Cuộc vận động. Ban đầu khi bàn về “kỹ thuật”, chúng ta thiết kế cuộc thi ký và bút ký - bởi đây là thể loại văn học cho phép phản ánh kịp thời nhịp sống đương đại, không khí lao động khẩn trương, sôi động trên các công trình GTVT. Tuy nhiên, để xứng tầm với truyền thống 70 năm của Ngành, cuối cùng chốt lại mở rộng ra 7 thể loại để phản ánh cả đề tài truyền thống và đương đại. Từ một thể loại đã mở rộng đến 7 thể loại văn học. Điều này không đơn giản trong quá trình tổ chức.

Để các nhà văn, nhà thơ được sống trong không khí lao động, phong trào thi đua của cán bộ công nhân viên và người lao động trong ngành GTVT, chúng ta đã tổ chức bốn trại sáng tác văn học ở bốn khu vực Bắc, Bắc Trung bộ, Trung Trung bộ và phía Nam. Các nhà văn, nhà thơ trong cả nước, tác giả trong và ngoài Ngành tham gia hưởng ứng đông đảo. Tổng số, đã có 143 nhà văn, nhà thơ tham gia các Trại STVH. Trong đó có các nhà văn, nhà thơ đã được Nhà nước tặng Giải thưởng Hồ Chí Minh, Giải thưởng Nhà nước về văn học nghệ thuật. Điều đó cho thấy, đề tài GTVT có sức hấp dẫn đặc biệt đối với lực lượng sáng tác và ngay từ đầu Cuộc vận động đã có “thương hiệu”.

Là người làm công tác tổ chức, chúng tôi hết sức phấn khởi nhưng cũng đầy xúc động khi chứng kiến các nhà văn, nhà thơ đã thành danh trên văn đàn, tuổi cao ngoài 75 nhưng vẫn tham gia Trại sáng tác như các nhà văn: Mã A Lềnh (Lào Cai), Vũ Quần Phương (Hà Nội), Ngân Vịnh (Đà Nẵng), Nguyễn Gia Nùng (Khánh Hòa), Trần Thanh Giao (TP Hồ Chí Minh)… và tham gia đi thực tế ở những công trình xa địa điểm mở Trại đến 300 km trong điều kiện nắng nóng.

Tôi nhớ mãi nhà văn 83 tuổi Trần Thanh Giao. Ông là tác giả của tiểu thuyết Cầu Sáng (xuất bản năm 1967, tái bản năm 1985) viết về cuộc chiến đấu của quân và dân ta, trong đó có những người lính GTVT trong việc bảo vệ cầu Hàm Rồng - mạch máu giao thông trên QL1A. “Tôi đã viết, đang viết và sẽ tiếp tục viết về GTVT”, ông nói tại phiên khai mạc Trại sáng tác khu vực phía Nam. Ông quê ở Cần Thơ nên trong giọng nói chứa đầy sự hào sảng của người Nam bộ.

Chính các nhà văn, nhà thơ đã truyền cảm hứng ngược lại đối với chúng tôi.

Kết quả hơn cả mong đợi

Khi Ban tổ chức họp những phiên đầu tiên để tổ chức Cuộc phát động, đã có ý kiến, tất nhiên của chính các hội viên của Hội Nhà văn Việt Nam tham gia ở Ban Tổ chức, rằng: Không kỳ vọng có những tiểu thuyết hay và tác phẩm dài hơi. Điều này đúng, bởi thời gian từ khi phát động đến ngày cuối nhận bài chỉ hơn một năm.

Điều đáng mừng là, đến hạn cuối nhận tác phẩm (30/4/2015) có 450 tác phẩm thuộc các thể loại: Tiểu thuyết, tập bút ký, tập truyện ngắn, trường ca, chùm thơ và các tác phẩm ký, bút ký riêng lẻ gửi tới Ban Tổ chức tham dự Cuộc vận động.

Chất lượng chưa đồng đều, đó là quy luật, nhưng việc có tới 9 tiểu thuyết, 15 tập ký, 5 trường ca, 6 tập thơ được giới thiệu vào chung khảo - đây là những tác phẩm đòi hỏi thời gian, năng lượng sáng tạo của các nhà văn, nhà thơ đã cho thấy kết quả ngoài mong đợi.

Điều chúng tôi bất ngờ đó là sự xuất hiện của các tác giả trong Ngành đạt giải cao. Tác giả Nguyễn Đình Tâm, nguyên sỹ quan đội tàu Giải Phóng thuộc Cục Vận tải đường biển trong những năm tháng chống Mỹ cứu nước với trường ca Thức với biển (giải Nhất trường ca); tác giả trẻ Đặng Minh Sáng, cán bộ Sở GTVT Kon Tum với truyện ngắn Mở núi (giải Nhất truyện ngắn); GS, TSKH Lã Ngọc Khuê với tập thơ Cách đi là cách sống (giải Nhì tập thơ), kỹ sư Vũ Phạm Chánh với tập ký Mặt đường cháy bỏng (giải Nhì tập bút ký); Hoàng Hữu Ninh nguyên Đội phó Đội Tiếng hát át tiếng bom của lực lượng Thanh niên xung phong GTVT trên đường Trường Sơn với tập thơ Báo cáo thống kê (giải Ba tập thơ); nguyên cán bộ lão thành của ngành GTVT Quảng Ninh, Vũ Thanh Bình 85 tuổi với bút ký Thuyền buồm ra trận (giải Khuyến khích bút ký)… là những ví dụ sinh động.

Để có được thành công này, ngay từ đầu lãnh đạo Bộ, cá nhân Bộ trưởng và Thường trực Ban Chỉ đạo 70 năm đã chỉ đạo kịp thời, sâu sát đối với Cuộc vận động. Lãnh đạo Hội Nhà văn Việt Nam với tư cách là cơ quan phối hợp đã rất quan tâm, chỉ đạo sát sao về công tác tổ chức; chuyên môn; Đặc biệt là công tác chấm giải đã được Hội đồng chấm giải thực hiện dân chủ, công khai, thận trọng theo đúng quy chế chấm giải và mục đích yêu cầu của Cuộc vận động. Cuộc vận động đã nhận được sự chia sẻ, tham gia, hỗ trợ tích cực, hiệu quả của nhiều tổ chức, đơn vị trong Ngành.

Cuộc vận động đã tổ chức tốt công tác truyền thông với sự tham gia tích cực của Báo Giao thông và nhiều cơ quan, báo chí về văn học nghệ thuật, được lực lượng sáng tác trong cả nước quan tâm.

Những kỳ vọng ở văn học về GTVT

Vai trò của văn học đối với đời sống nói chung và lao động ngành GTVT là vô cùng quan trọng. Vai trò đó càng được thể hiện sâu sắc và nổi bật vì theo Nghị quyết số 23-NQ/TW ngày 16/6/2008 của Bộ Chính trị về tiếp tục xây dựng và phát triển văn học, nghệ thuật trong thời kỳ mới thì: “Văn học nghệ thuật là lĩnh vực quan trọng, đặc biệt tinh tế của văn hóa; là nhu cầu thiết yếu, thể hiện khát vọng chân, thiện, mỹ của con người; là một trong những động lực to lớn, trực tiếp góp phần xây dựng nền tảng tinh thần của xã hội và sự phát triển toàn diện của con người Việt Nam”. Hy vọng, các nhà văn, nhà thơ sẽ tiếp tục bám sát thực tiễn lao động của ngành GTVT để tiếp tục sáng tạo và cống hiến, đóng góp cho văn học nghệ thuật GTVT và văn học nước nhà.

Chúng ta có quyền hy vọng sẽ hình thành một nền văn học về GTVT mà Cuộc vận động này là một “cú hích”.

PGS, TSKH Lã Ngọc Khuê, nguyên Thứ trưởng Bộ GTVT, giải Nhì với tập thơ Cách đi là cách sống (viết về văn hóa giao thông) tâm sự: “Với thơ, tôi như có thêm cơ hội giãi bày, vì sao một người làm chuyên môn, làm quản lý Nhà nước lâu năm lại làm thơ. Ấy là vì khi các công cụ kỹ thuật và luật pháp không đủ sức để nhận biết, để cắt nghĩa chiều sâu của hiện tượng, của tình hình, thì người ta phải biết tìm ra một ngôn ngữ, một phương cách khác, sao cho có thể tiếp cận vấn đề một cách sâu sắc, đủ sức bày tỏ được chính kiến và cũng là để làm tốt hơn chức phận của mình”.

Bởi thế, chúng ta có quyền hy vọng ở thiên chức cao cả của văn học.

Đỗ Nga Việt, Chủ tịch Công đoàn GTVT VN - Trưởng Ban tổ chức Cuộc vận động

.