Từ bờ bên kia được đánh giá là “tuyệt tác vĩ đại mang tính bút chiến”, “giọng điệu và nội dung của nó được truyền tải rõ ràng trong trích đoạn đặc trưng (và nổi tiếng), ở đó ông tuyên bố rằng không được bắt một thế hệ phải đóng vai trò đơn thuần là phương tiện cho hạnh phúc của những con cháu xa xôi của họ”. Những suy tưởng của Herzen trong tác phẩm xoay quanh các biến cố lịch sử quan trọng ở châu Âu năm 1848: cách mạng nổ ra ở hàng loạt các nước châu Âu như Pháp, Ý, Đức nhưng sau đó đều bị thất bại. Những biến cố đó đã ảnh hưởng sâu sắc đến Herzen cũng như toàn bộ phong trào cách mạng ở Nga, dẫn đến một khuynh hướng tìm kiếm một con đường riêng cho nước Nga.
“Chúng ta không xây dựng, chúng ta đang đập vỡ, chúng ta không tuyên cáo mạc khải mới mà chỉ xóa bỏ sự dối trá xưa cũ. Con người đương đại, người dựng những cây cầu vĩ đại buồn bã, chỉ dựng nên cây cầu – một người khác, người còn chưa ai biết, người thuộc tương lai sẽ đi trên cây cầu ấy. Có thể con sẽ được nhìn thấy…. Con đừng ở lại nơi bến bờ cũ… Thà chết cùng nó còn hơn là được cứu thoát trong sự che chở của phản động.
Tôn giáo cải tạo lại xã hội mai sau – tôn giáo mà cha di chúc lại cho con, tôn giáo ấy không có thiên đường, không có đền đáp, chỉ có ý thức của chính mình, chỉ có lương tâm… Đúng thời cơ con hãy về quề nhà thuyết giảng tôn giáo ấy; ở đó người ta đã từng yêu mến ngôn ngữ của cha, có thể sẽ còn nhớ tới cha…”
(Trích Gửi con trai tôi, Alexander, Từ bờ bên kia, Alexander Herzen, NXB Tri thức, 2012)
Tác giả: Alexander Herzen (1812-1870) được tôn vinh như một nhà cách mạng tiền bối có nhiều ảnh hưởng vào thế kỉ XIX. Triết gia Anh Isaiah Berlin đã khẳng định “Alexander Herzen là nhà văn chính trị Nga hấp dẫn nhất trong thế kỉ XIX”, là “một trong bà người thuyết giảng đạo đức thiên tài của nước Nga”, và là tác giả của một số trước tác sâu sắc và hiện đại nhất về vấn đề tự do.
Mục lục
Alexander Herzen – Nhà tư tưởng Nga lỗi lạc thế kỉ XIX
Gửi con trai tôi Alexander
I.Trước cơn dông tố - (Cuộc trò chuyện trên boong tàu)
II.Sau cơn dông tố - Hãy cứ tiêu vong đi!
III.Năm mươi bảy năm nền cộng hòa, duy nhất và không thể chia cắt
IV.Hết đời rồi!
V.Sự an ủi
VI.Lời bạt năm 1849
VII.Tôi mang theo mình tất cả những gì của mình
VIII.Donozo Cortes, Hầu tước Valdegamas, và Julianus, Hoàng đế La Mã
Gửi người đồng chí cũ
Trân trọng giới thiệu!
