Kể Chuyện Danh Nhân

Huyền Quang Tôn giả, tên thật là Lý Đạo Tái, làng Vạn Ty, xã Thái Bảo, huyện Gia Bình (Gia Lương) thuộc dòng họ danh giá. Nhưng đến đời Lý Đạo tái thì nghèo khó. Khi bố Tái còn sống. Tái đã mười bảy tuổi. Cái tuổi này ở làng Vạn Ty nhiều người đã nên vợ chồng, và đã có con bồng, con bế.

Cha mẹ Tái sốt ruột giục tái lấy vợ, nhưng Tái khất khéo rằng: "Khi nào đại đăng khoa" (tức thi đỗ) thì sau đó mới "tiểu đăng khoa" (tức lấy vợ). Tái thường chăm chỉ học hành. Khi bố mất, mẹ già, gia cảnh sa sút, Tái không được học nữa. Tái phải nai lưng ra làm việc nuôi mẹ.

Cái làng Vạn Ty đất chật người đông, quanh năm lụt lội, đến con cò còn phải bay đi cánh đồng khác kliếm ăn nữa là con người. Tái thấy sống mãi nơi đồng chiêm trũng này không sao nở mặt mày ra được. Mà trong thâm tâm Tái quyết chí học hành, phải làm nên công trạng.

Một buổi tối, sau khi cơm nước xong Tái nói với mẹ:

- Mẹ ơi! Vụ mùa vừa thu xong. Nhà ta còn dăm thúng thóc. Làng ta ít việc làm thêm. Mẹ con ta cứ trông vào mấy thúng thóc, chả mấy mà hết. Mẹ ở nhà, con sang bên làng xem có ai thuê thì đi làm mướn, cho đỡ bữa, và thêm ít tiền dưa muối!
...