Tóm tắt nội dung:
Lê Thanh Nga còn có bút danh làHà Trúc Dương.
Chị tốt nghiệpcử nhân Văn khoa năm 1976, và về công tác tại Nhà xuất bản Kim Đồng.
Những truyệnngắn của chị đưa người đọc vào thế giới trẻ con ở lứa tuổi nhỏ; với lứa tuổiấy, các em chủ yếu sống trong tình cảm gia đình, nhưng ít nhiều cũng đã hé mởvài ô cửa nhỏ, nhìn ra xã hội.
Tác giả đã gửigắm tâm sự vào nhân vật tôi: “Tôi nhớ từng lần, từng thứ mà những người sốngcùng tôi đã dành cho tôi. Cái mà tôi cầm nhiều nhất là tình yêu của họ. Tìnhyêu ấy, tôi nâng niu, trân trọng và mang theo suốt cả cuộc đời”.
Chính tình yêuđó đã góp phần không nhỏ vào những thành công trên con đường sáng tác của chị.
Chủ đề chínhxoay quanh những truyện ngắn của chị là tình yêu bố mẹ, anh em, bè bạn, tìnhthầy cô và những người sống xung quanh.
Mỗi chuyện mỗivẻ đều toát lên tình yêu đằm thắm giữa con người với nhau, chủ yếu trong khônggian gia đình.
Giếngxuân là một truyện ngắn đẹp vềtình cha con; Mẹ - với phụ đề đặt dưới trên truyện “Tiếng đẹp đẽ nhất trên đời là tiếng Mẹ”; Những dòng nước mùa xuân – đằm thắmtình chị em; Quà trẻ - xúc động về tình ông cháu.
Lê Thanh Ngacòn có cách diễn đạt tình cảm một cách tự nhiên; không lên gân, không nhiềulời, chị đã truyền được cho người đọc những tình cảm của chị ẩn sau các dòngchữ.
RétNàng Bân – với cách viết đồng hiện quá khứ và hiện tại. Phần đầu truyệnlà không khí mơ màng của một câu chuyện cổ. Phần cuối truyện là hơi ấm của hiệntại, đến với người đọc trong một tình huống có phần bất ngờ.
Cảnh một bégái rét run đi học trong mưa gió với ước mong cháy bỏng: giá mẹ em còn sống thìem đâu phải chịu cảnh lạnh cóng như thế này, trong một cơn rét Nàng Bân bấtchợt. Thế nhưng bất ngờ, người mẹ kế, mặc chiếc áo blu mỏng, đã đội mưa gió kịpđem cho con chồng chiếc áo ấm.
“Cám ơn mẹ, con đã ấm rồi – còn mẹ, mẹ rétlắm phải không?”
Đó là tình mẹcon, không phải dễ tìm trong quan hệ mẹ kế con chồng, nhưng chắc chắn là cótrên đời.
Giếngxuân kể chuyện về một người bố vốn xưa là một anh mõ làng. Muốn thoátkhỏi thân phận tủi nhục, ông kiên trì nghề gánh nước thuê suốt cả cuộc đời đểnuôi con ăn học. Người con trai, sau có bằng kĩ sư nông nghiệp, tuy được phâncông ở lại trường nhưng lại xin về quê. Đời con thế là thoát khỏi cảnh tủi cực,nhưng anh lại vẫn có mong ước ngày nào cũng được gánh nước “vì bố anh thích uống nước chè xanh nấu bằng nước giếng làng”.
Thiên truyệnthật giản dị nói lên tình bố con đến từ cả hai phía: bố và con; và cho thấy nócó được dư vị cảm động không kém gì tình mẹ con.
Sangbà, Lá vàng, Quà trẻ, Chuyện em tôi xoay quanh tình ông cháu, bà cháuvốn là sự gắn nối giữa hai thế hệ cách xa nhau, đứng ở hai đầu mút cuộc đời.
Lê Thanh Ngacũng biết cách khơi sâu vào mảng tình cảm quen thuộc này để có những trang tinhtế cảm động.
Sangbà là chuyện về ngoại. Hình như cái khoảng cách không gian về ngoại,dẫu chỉ một thôi đường hoặc một quãng đồng là bể gợi sâu hơn một nỗi nhớ nhungquyến luyến.
Quàtrẻ và Lá vàng là chuyện về nội. Nội thường có nghĩa là sống cùng. ĐọcLávàng, ở phần đầu, sau cái chết của cháu, đó là nỗi xót xa của chínhngười ông “Lá vàng còn ở trên cây”.Câu chuyện tưởng hết, nhưng vẫn còn một đoạn cuối đưa tới sự ra đi của ngườiông. Mất cháu, đó là nỗi xót xa khiến cho tuổi già không chịu đựng nổi. Truyệnngắn gọn mà gợi nhiều tình huống.
Lê Thanh Ngađã có một tuổi thơ êm đẹp. Kí ức của chị đầy những kỉ niệm tuổi thơ. Mỗi trangviết của chị đều có thấp thoáng xa gần hình bóng tác giả trong những kỉ niệm vềmái trường xưa, về thầy cô: Hơi ấm mùa đông, Một nén tâm hương.Kỉ niệm về những trò chơi trẻ con trong Chú chim sẻ nhỏ, Tơ trời mỏng mảnh, Đám cướitrẻ con, Chiều sông quê, Quân đỏ, quân xanh.
Khi tác giảviết, tất cả đã lùi về quá khứ, nhưng là một quá khứ sống động và tươi tắn,khiến người đọc nao nao, xao xuyến.
Thế giới trẻcon trong Đám cưới trẻ con, tuy câu chuyện kể về “Đám cưới”, nhưng vẫn làtrẻ con. Bữa tiệc cưới “có cau trầu bằng lá sấu, có khoai luộc cắt khoanh”. CònTơtrời mỏng mảnh thì đã có vương vấn một cái gì khác – đó là tình yêu.Đọc truyện của Lê Thanh Nga, thấy chị có ý thức nới rộng không gian tâm hồn vàtình cảm con trẻ.
Truyện ngắn LêThanh Nga có rất nhiều chi tiết của đời thường. Chị có cách miêu tả rất riêng:chắt chiu từng chi tiết và biết đặt nó một cách đúng chỗ vào truyện, để gây mộthiệu quả tự nhiên trong những bất ngờ.
Cảnh một ônggià người Hoa bán lạc rang dưới con mắt trẻ thơ, trong một đêm đông giá lạnh: “Đó là một ông già nhỏ bé, bọc kín ngườibằng cái áo măng tô dạ, mũ bông bịt kín, chòm râu bạc trắng như cước rung rungtrước gió, một tay ông giữ chiếc bị đựng lạc rang khoác trên vai, tay kia xáchđèn bão”.
Cảnh cô đơn,lầm lũi của ông già giữa đêm rét ngọt được đối chiếu với cảnh hai anh chị emtrong gian phòng học ấm cúng “nhấm nháptừng hột, từng hột lạc rang húng lìu thơm thơm, ngòn ngọt, mằn mặn, một vị béođậm đà khó tả”.
Truyện khôngđặt vấn đề gì lớn về nhân sinh, thế sự, nhưng vẫn gợi một chút bùi ngùi về biếtbao cảnh đời như vậy ở quanh ta.
Quà vặt, miếngăn – với trẻ con là cả một sự quyến rũ. Truyện của Lê Thanh Nga cho ta gội đượcvào sự quyến rũ ấy.
Bà bán bánhgiò “vừa bóc lá, xừa xuýt xoa, người ăn vừaxúc vừa thổi, chỉ vừa nghĩ tới đã ấm cả chân răng”. “Ôi chiếc bánh giò, nhânmộc nhĩ, thịt băm được bao một lớp bột mongt trắng đục còn bốc khói nghi ngút”.
Truyện ngắn LêThanh Nga không phải lúc nào cũng đầy tiếng cười. Cũng có truyện gợi nhiều đắngcay của cuộc sống.
Qua hình ảnhnhững con người có thói quen xấu, không phải do hoàn cảnh, như ông Trương trongRễdền, ông Hỗ trong Miếng đời.
Với ông Trương“hoang tàng lắm nên bây giờ phải ở cáilều nát, gạo cũng không dám đem xay xát, sợ hao hụt, khổ thế đấy”. Còn vớiông Hỗ “ông chết, trong bụng chỉ còn toànvỏ lạc vú, chết vì đầy bụng mà không phải bụng no...”. Ấy là những lời bìnhnhẹ nhàng, tác gải chỉ nhằm khơi gợi cho người đọc tự rút ra kết luận.
Số lượng viếtchưa nhiều nhưng Lê Thanh Nga đã đểlại được khá nhiều trong lòng người đọcchúng ta – cả người lớn lẫn trẻ em, về một thế gới trẻ em, vừa rõ nét vừa giàucó các dấu ấn của lứa tuổi và của thời đại.
Phó Giáo sư, Tiến sĩ Vân Thanh
